Fabryka Wyrobów Metalowych "Lender"
Przedwojenną Fabrykę Naczyń
Aluminiowych „Lender” („Lender i Syn”) wspominałem już w
cyklu „W cieniu fabryki” w artykule Nr 1. „Dawna fabryka c.d.”,
jako przyłączoną po II wojnie w 1948 roku do Olkuskiej Fabryki
Naczyń Emaliowanych (dawniej „Westen”). Od tej chwili nosiła
ona już inną nazwę, „Polmet”. Tutaj uzupełniam tamte, skąpe
dosyć informacje, niedawno publikowanym w Internecie dodatkowym
materiałem fotograficznym i własnym kartograficznym, aby przybliżyć
zainteresowanym tę tematykę, mało bowiem dzisiaj osób w Olkuszu
fabryczkę tę pamięta, a jeszcze mniej może dokładnie wskazać
jej lokalizację i wygląd. Nawet ja, wymieniony wydział olkuskiej
fabryki pamiętam dosyć słabo, a w związku z nieposiadaniem jego
oryginalnego planu, zmuszony byłem wykonać go jako „szkic z
pamięci”, na bazie ogólnodostępnej mapy satelitarnej. Nie jest
on więc za bardzo dokładny w szczegółach, bo pamięć bywa
zawodna. Może jeszcze ktoś kiedyś uzupełni te braki, albo
zdobędzie autentyczne dawne plany wspominanej fabryki. Ponieważ
„znikła ona z powierzchni ziemi” zupełnie niedawno, bo w latach
80-tych XX wieku, wielu żyjących obecnie byłych jej pracowników
wspomina ją zapewne z nostalgią, podobnie jak „Emaliernię”, i
lepiej pamięta, niż ja . Może więc wśród nich znajdzie się
jakiś lepiej zorientowany „recenzent” mojej rekonstrukcji.
[autor]
Jako fabryka wyrobów z aluminium
wymieniona była Fabryka „Lender” już w Wiadomościach Urzędu
Patentowego [Udzielono 7.5 1932. 17b6 16423. Olkuska Fabryka
Wyrobów Aluminjowych i Metalowych. Lender i Syn (Olkusz,
Polska)] – patrz internetowe źródło:
Wszakże inne źródło internetowe:
wymienia J. Lendera także jako
przedwojennego właściciela tartaku. Najprawdopodobniej więc Josek
Lender, wcześniej właściciel tartaku w Olkuszu, rozwinął tutaj
swoje przedsiębiorstwo, zakładając ponadto wspólnie z synem
wymienioną fabrykę.
53. Widok z terenu Fabryki
„Westen” na północ 1938 r. (W tle widoczne:
1. Willa „Lender”,
2. Zach. skrzydło Fabryki „Lender”, 3. Wsch. skrzydło
F-ki „Lender”, 4.
Portiernia F-ki „Lender”, 5. Elektrownia miejska,
6. Dom Świątkowskich, 7. Stara
kamienica narożna ul. Partyzantów) (źródło: Piotr Nogieć, Internet
„Olkusz na Starej Fotografii I”)
54. Lokalizacja Fabryki
„Lender” (Ryszard
Maliszewski 2014, „szkic z pamięci”
na bazie mapy satelitarnej
Google)
55. Willa Lendera (w tle
zachodnie skrzydło F-ki „Lender” (fot. przedwojenna)
(źródło: Dariusz
Kmiotek, Olkusz na starych widokówkach, PHU Dikappa, 2005)
Oprócz znanych mi osobiście po wojnie
rodzin Florków i Kocybów (innych zamieszkujących tu rodzin nie
znałem), w domu „Lendera” po II wojnie mieszkał także znany w
świecie „Olkuszanin z Hollywood”, producent filmowy, Leszek
Kałuża (info wg źródła j.n.):
55B. Zachodnie skrzydło F-ki
„Lender” przed wojną (fot
z arch. rodziny Florków,
„Przegląd Olkuski”
„Poznaj z nami dawny Olkusz”, „Ciekawostki fotograficzne”,
Emilia Kotnis-Górka)
55C. Ul. Składowa i
Partyzantów przed wojną (za narożnymi kamienicami
w tle F-ka „Lender”
i jej portiernia (źródło: z
arch. Piotra Nogiecia OSF I)
55D. Ta sama ulica 2009 r.
(w tle bloki mieszkalne) (fot.
Ryszard Maliszewski)
56. „Willa Lendera”
„Polmet” lata 50-te XX w. (fot.
Leopold Florek, z arch.
rodziny
Florków, „Przegląd Olkuski” „Poznaj z nami dawny Olkusz”,
„Ciekawostki
fotograficzne”, Emilia Kotnis-Górka)
57. Wyburzanie
ostatniego, zachodniego skrzydła F-ki „Polmet”, nowe bloki
przy ul. Korczaka,
lata 80-te XX w. (źródło: z
arch. Piotra Nogiecia OSF I)
57B, 57C., 57D. i 57E.
To samo miejsce 2014 r. (fot.
Ryszard Maliszewski)
57F. i 57G. Bloki ciąg
dalszy, wylot ul. Kazimierza Wielkiego 2014 r. (fot.
j.w.)
