Mitologia: Archetyp Mitologii Indoeuropejskiej

Część I. Kosmogonia (Stworzenie Świata) c. d.

Autor: Ryszard Maliszewski

Mit o stworzeniu Kosmosu c. d.

i o rywalizacji boskich braci o władzę nad nim

oraz posiadanie Wielkiej Bogini (bóstwa płodności) c.d.:

Mit o Górze Kosmicznej:

6 ). Powstanie Góry Kosmicznej: 
    (Pierwsze pokolenie Bogów)

Gdy Wielki Wodnik tak dryfuje po Praoceanie, „stwarzając” jego dno, wynurza z Wody kolano. Nad powierzchnią Wód Praoceanu pojawia się pierwsza Góra. Nie należy ona jeszcze do Kosmosu (Ziemi), bo ten nie został jeszcze stworzony. Góra Kosmiczna stanie się dopiero podstawą Kosmosu. Dlatego mity określają Wielkiego Wodnika jako „Ziemiodzierżcę”, czyli Boga „podtrzymującego Ziemię”.

W językach słowiańskich od pradziejów Góra Kosmiczna nosi nazwę „Triglaw”, jest bowiem potrójna, posiada trzy wierzchołki, z czego właśnie środkowy („kolano” Wielkiego Wodnika) wystaje na tyle z Wody, że może stać się „gniazdem” dla Jaja Kosmicznego, złożonego następnie przez Wielką Boginię. W tym miejscu (wg mitologii fińskiej) kończy się „dryfowanie” Wielkiego Wodnika („w ciemnej Pohjoli”, „na skraju mglistego cypla”, „na bezleśnej łasze” czy „na zboczu pstrej skały”). Są to wszystko synonimy przyszłej Północy (Centrum Kosmosu, Nieba, Ziemi i Podziemia). „Pstra skała” występuje w mitach w miejscu, w którym pod Ziemię i Morze prowadzić będą „Wrota Pohjoli” (do Podziemia). Osadzone one będą „przy dolnym końcu” Słupa Kosmicznego (patrz dalsze artykuły, Młyn Kosmiczny)

Góra Kosmiczna:

W związku z tym, że Wielka Bogini jest zawsze równie „zaborcza” jak Bogowie i korzysta z każdej okazji, aby „zawłaszczyć” dla siebie jak największą liczbę powstających dopiero domen-Królestw, w przyszłości także i Góra Kosmiczna staje się jej hipostazą (por. „Perunasz”- Skała w mitologii hetyckiej), ale z chwilą, gdy Wielka Bogini wcieli się później w Ziemię, androgyniczna Góra Kosmiczna (która jest od początku również i „Skałką” do Krzesania Ognia) bardzo często staje się w mitach Olbrzymem podtrzymującym Kosmos.

Jako Góra, nosi Góra Kosmiczna w mitach różne imiona: słowiańska Góra Triglaw, indyjska Mandara, Meru, Lanka, irańska Hara Haraiti, dardyjska Gal Singh, grecki Olimp, hetycka Perunasz', germanska Lyfjaberg i sumeryjska Sumeru.

Jako postać antropomorficzna, nazywa się: słowiański Triglav, Światogor (?), ind. Himawant (?), celtycki Tarwos Trigarannos (Byk z Trzema Żurawiami) (?), het. Ubelluri, Perunasz” (?), Halmasuit (?). [Inni Olbrzymi mityczni, podtrzymujący samo Niebo (np. grecki Atlas), - nie należą do tej „kategorii”, gdyż „będą” synonimami Drzewa Kosmicznego, a nie Góry Kosmicznej – patrz dalej.]

19. Góra Triglav w Słowenii – odzwierciedlenie Góry Kosmicznej z mitów

       słowiańskich (źródło: Wikipedia)

7 ). Wielka Bogini pod postacią Ptaka składa na pierwszej Skale

Jajo Kosmiczne i je wysiaduje (czasem wysiaduje jako Kocica):
(Pierwsze pokolenie Bogów)

Jako Ptak, przybiera najczęściej Wielka Bogini postać Kaczki lub Łabędzicy. Niemal wszystkie mity, które o tym wspominają, podkreślają, że Jajo Kosmiczne składa Ptak wodny. Ale rywalizując następnie z Bogami o Kosmos, najczęściej przedstawiana jest w postaci Kruka (płci żeńskiej, - por. w „Konopielce”: „A to jajo Kruk wypije”...).

20. Wielka Bogini „Ptasia” (malowidło na wazie starogreckiej ok. VI w. pne)

       (źródło: Bibliografia, Mitol. 3)

20B. Rzymskie naczynie na wino z terakoty IV w. p.n.e. (zwraca uwagę tematyka:

          naczynie w „postaci kaczki [gęsi ?]”, ale właściwie mające kształt jaja, na nim

         wizerunek kobiety [zapewne bogini], unoszącej się swobodnie na falach

         morskich [specyficzne ornamentowanie powierzchni naczynia] - rzymska Leda?,

        czyli „dalekie echo” mitu o bogini składającej jaja ?, por. również słowiańską

        Ładę i postać żeńską z ruskich bylin o imieniu „Liebied'”, czyli Łabędź)

        (mógłby to być przypadek, ale na prawie każdym naczyniu tego typu widnieje

        wizerunek kobiety na wodzie lub przynajmniej popiersia kobiety ; źródło: Internet,

        strona: http://antiquitates.blox.pl/tagi_b/1251/zwierzeta.html)

Jajo Kosmiczne:

Zawiera w sobie cały przyszły Kosmos, w zalążku. W toku rozwoju wyobrażeń mitologicznych bywa przedstawiane, albo jako faktyczne Jajo (dawniejsze wyobrażenia, paleolitycznego chyba jeszcze pochodzenia), albo już jako Praistota, od której pochodzi cały Świat.

W większości kosmogonii mitologicznych Jajo Kosmiczne ma Kamienną Skorupę koloru niebieskiego (patrz wcześniejsze na ten temat informacje), zaś wewnątrz skorupy znajdują się zalążki wszystkiego, co ma być stworzone, poza Niebem i Ziemią.

W słowiańskich mitach pamięć o Jaju Kosmicznym jako takim uległa dawno już temu zatarciu.

W mitach i pieśniach obrzędowych występuje raczej motyw „Wianka płynącego po Wodzie” lub „Złotego Pierścienia przez który Woda bieży”. Są to upiększone, eufemistyczne określenia, lepiej pasujące do „krasnej Dziewczyny pasącej Pawie”, czyli Wielkiej Bogini przedstawianej w postaci ludzkiej (ale i tu, w „Konopielce”, zachowała się wzmianka o Jaju, wypijanym przez Kruka). Widać, że powtarzane przez wieki pieśni stawały się powoli dla śpiewających coraz to mniej zrozumiałe, a szczególnie w epoce już chrześcijańskiej.

W innych mitologiach owym Jajem Kosmicznym jest np. hinduska Hiranjagarbha (bardzo „klasyczna” postać Prakosmosu), a u Finów „Niebieskie Jajo”. [O postaci Prakosmosu jako „Praistocie” wspominałem już w artykule poprzednim.]

21. Hiranyagarbha w malarstwie „fantasy” (źródło: Internet, Malarstwo,

      Claudio Miklos)

8). Wielkiego Wodnika „coś grzeje w kolano” i „otrząsa się” lub też

„Jajo zostaje zdmuchnięte” przez Wielkiego Węża” ze Skały.
Jajo Kosmiczne wpada do Wody. Rozpoczyna się Kosmogonia:
(Pierwsze pokolenie Bogów)

Wielki Wodnik budzi się i wypowiada (zaklina): „Co w Jajku było na dole, niech się zmieni w Dolną Ziemię, co w Jajku było na górze, niech się zmieni w Górne Niebo, co w Jajku było białego, niechaj grzeje jako Słońce, co w Jajku było rudego, niechaj świeci jako Księżyc, a co w Jajku było pstrego, będzie Gwiazdami na Niebie !!! . I to był początek wszystkiego” (mitologia fińska). [Późniejsze zapewne mity indoeuropejskie wyeksponują jednak wyraziście rolę Wielkiego Kowala w stworzeniu Słońca, Księżyca i Gwiazd i umieszczenie ich na Niebie, podkreślając jego najważniejszą pozycję, jako Stwórcy i Rzemieślnika.]

Pierwotny Kosmos:

Niebo i Ziemia nie są jeszcze rozdzielone, stanowiąc skorupę Jaja Kosmicznego, kamiennej natury. Pogląd ten, sięgający chyba korzeniami w głąb epoki nostratyckiej, powstał zapewne jeszcze wcześniej, być może w epoce mezolitu lub nawet paleolitu. Ponieważ Jajo Kosmiczne jest niebieskie (co podkreślają niemal wszystkie mitologie świata), więc w przyszłości i Niebo będzie niebieskie, i tzw „Tron Ziemi” (patrz dalej) będzie niebieski.

„Kamienny Kowal”:

„Epitet” używany w mitologiach zasadniczo wobec Piorunowładcy, należny jest oczywiście przede wszystkim Wielkiemu Kowalowi, gdyż to on był pierwotnym „Panem piorunów”, zaś sam Piorun jego potomkiem (tworem, emanacją). W mitach to właśnie Wielki Kowal wykuł kamienne z początku Niebo i Ziemię. Te ubogie zrazu poglądy mitologiczne ulegały następnie rozwojowi w początkach epoki metali (miedzi, brązu, wreszcie żelaza), a Kowal uzyskał status „Mistrza metalurgii” (hutnictwa i kowalstwa), czyli Boskiego Rzemieślnika, który wykuł wszystko z metalu (por. np. Tarczę wykutą przez greckiego Hefajstosa, która była „obrazem całego świata”). Jako Kowal-Metalurg, Stwórca i Władca Ognia stał się Wielki Kowal wówczas Najwyższym Kapłanem Świata, zaś ludzie-kowale także będą zawsze uważani za kapłanów (i lekarzy nawet, por. status kowala jako dentysty)

22. Boski Kowal w malarstwie „fantasy” (źródło: Internet, strona:

       Malarstwo Igor Ozhiganov)

9). Wielki Kowal uderza Jajo Kosmiczne „berłem” (pierwszy Piorun ?).

(I Krzesanie Ognia).
Jajo pęka i rozpada się na dwie połowy. Powstaje Ziemia i Niebo.
(Pierwsze „wydobycie Ziemi”) (Drugie pokolenie Bogów ?)

 

To „berło”, to być może ów „Złoty Słup, na którym Wielki Kowal wraz z Wielkim Wężem siedzieli wśród Wód Pramorza. Następuje rozdział Nieba i Ziemi przy pomocy Pioruna (pierwsze Krzesanie Ognia ?). Stąd wywodzi się pogląd, że Niebo o Ziemi oddzielił syn Wielkiego Kowala, Piorunowładca (patrz dalej). Dolna połówka Jaja, zanurzona jest jeszcze w Wodach Pramorza, „nasadzona” otworem-pęknięciem (Wrota Podziemia, Wrota Pohjoli z mit. fińskiej) na Szczyt Góry Kosmicznej, który sam jeden wystawał z Wody i stanowi odtąd „Dolną Ziemię” (podstawę dla Ziemi).

Na Górze Kosmicznej ustawia Wielki Kowal ów Słup Kosmiczny (Berło ?) i podpiera nim Niebo, stanowiące górną połowę Skorupy Jaja Kosmicznego.

Wczesny Kosmos:

Niebo i Ziemia (oba kamiennej natury) są jeszcze bardzo blisko siebie, tak jak kamienie żarnowe żaren do mielenia zboża (porównanie zapewne już z neolitu). Niebo jest jednak jeszcze „nieruchome”. Otwór w Dolnej Ziemi, poprzez Jaskinię w Górze Kosmicznej prowadzi do Podziemia. Poprzez te Wrota Podziemia, w przyszłości, po kilkakrotnym Krzesaniu Ognia przez Bogów, widoczny będzie Podziemny Ogień (wulkany, fiński „Piec Pohjoli”).

Podziemie jest pozostałością Chaosu (konkretnie Dna Pramorza). W przyszłości, ta najniższa kraina podziemna (grecki Tartar) stanowić będzie ogniste dno, przeznaczone dla najstraszliwszych Demonów, odsuniętych i wygnanych. Będzie to synonim chrześcijańskiego Piekła.

Nad Tartarem (a pod Ziemią oczywiście) znajduje się Podziemie przeznaczone na przyszłą Krainę Zmarłych (np. słowiańska Nawia, greckie Hades i „Pola Elizejskie”), przedstawione jako ogromna Pieczara w Górze Kosmicznej, wciąż jeszcze wypełniona Wodami Pramorza, albo już tylko nimi otoczona. Dostać się tutaj można albo poprzez Pramorze, albo przez „Wrota Pohjoli”. W dalekiej przyszłości powstanie do tej Krainy Most z obalonego Drzewa Kosmicznego. (patrz dalej) O tę Krainę rywalizować będzie wielu Bogów, na czele z Wielką Boginią.

W centrum Ziemi Demiurgowie „umieszczają” ów wspominany już wcześniej „Niebieski Kamień”, czyli część Skorupy Jaja Kosmicznego (patrz dziura na Wrota Pohjoli), którego kawałki niezbędne będą jako krzesiwo do Krzesania Ognia. Ten centralny Niebieski Kamień to „Tron Ziemi” lub „Ołtarz Ziemi”.

Wielki Wąż mówi do Wielkiego Kowala (słowa z mitów): „Ja i ty jesteśmy obaj we wnętrzu Kamienia. Podziel się ze mną Światem”. Wówczas Wielki Kowal daje Wielkiemu Wężowi część krzesiwa, nie wiedząc jeszcze, że w przyszłości spowoduje to nieobliczalne skutki.

Bibliografia: w artykule Mitologia: „Wstęp”

Uwaga: Wolno kopiować i cytować jedynie pod warunkiem podania

źródła i autora artykułów !