Mitologia: Święto Zmarłych c.d. - 2B. Dzień Dis Patera

Przed następnymi, zimowymi Dziadami, wypadającymi w ostatniej dekadzie grudnia, czczono w okolicy 6 grudnia samego Boga Podziemia Zmarłych, konkretnie jego dobrotliwą i życzliwą ludziom postać – „Patrona bydła, bogactwa, złota i urodzaju”. (patrz mój artykuł z dnia 23 czerwca 2016 r. Cz. VII. „Bunt Ognistego Węża c.d.”.

Już 30 listopada wypadały obrzędy ku czci germańskiego Boga Zaświatów Freya (odpowiednika naszego Welesa), które to święto obchodzili także Celtowie. Urządzano wówczas huczne zabawy, praktykowano wróżby i przepowiednie, jako że Bóg Zmarłych był także bogiem przysiąg, poezji, wróżbiarstwa i wszelakiej tajemnicy. Pozostałością tego święta w kulturze europejskiej są tzw dzisiaj „Andrzejki”. Podobnie jak w późniejszym dniu „św. Barbary” (patrz dalej) wkładano w tę noc do wody gałązki drzew owocowych, tak, aby zakwitły na Wigilię, co miało być pomyślną wróżbą przyszłego zamążpójścia.

1. Wróżby andrzejkowe (źródło: Wikipedia)

Postać słowiańskiego Boga Welesa, obdarzającego ludzi wszelkimi dobrami ziemskimi (analoga greckiego Plutosa i Plutona, a rzymskiego Dis Patera, a nawet grecko-egipskiego Serapisa [„rogata” postać Welesa posiada analogie w postaci egipskiego Byka Apisa, pierwowzoru Serapisa, a nawet w postaci minojsko-greckiego Minotaura]), nazywana była później w chrześcijaństwie „św. Mikołajem” (niem. Klaus, ang. Santa Claus) i „maskowana” postacią rzekomo istniejącego na przełomie III i IV w. historycznego (?) biskupa Miry w Licji.

Dzisiaj stał się on symbolem świętego, obdarzającego dzieci i dorosłych „prezentami”, w różnych regionach świata, albo 6 grudnia, albo w czasie Świąt Zimowych („Gwiazdka”).

              W kulturze masowej przedstawiany jest jako siwowłosy starzec z brodą, w czerwonym, „krasnoludzkim” ubraniu, zamieszkujący na Północy i podróżujący saniami zaprzęgniętymi w renifery. W bajkowo-świeckiej tradycji rosyjskiej znany jest jako „Died Moroz” (Dziadek Mróz). Symbole wszystko wyjaśniają: Weles, podobnie jak grecki Pluton i rzymski Dis Pater jest szczodrym „Bogaczem”. Postacie Krasnoludów wywodzą się z Krainy Zmarłych. Północ jest symbolem Podziemia, a kolor czerwony, to kolor Umarłych. Najważniejszy jego Renifer nosi imię Rudolf (germ. „Sławny Wilk”), a wilk jest również symbolem Krainy Zmarłych, tym bardziej, że posiada czerwony nos. Tzw „Święty Mikołaj” tylko więc pozornie związany jest z chrześcijańskimi świętami.

2. Rzymski Dis Pater (źródło: Internet, https://yooniqimages.com/images/detail/102029081/Creative/dis-pater-the-roman-god-of-the-dead-and-the-underworld-later-adopted-by-the-celta-was-associated-with-the-egyptian-god-serapis-and-credited-with-oracular-powers

3. Słowiański Weles (malarstwo fantasy – Andriej Szyszkin) (źródło: https://www.slawoslaw.pl/weles/)

4. Św. Mikołaj, stara rycina (źródło: http://www.ank.gov.pl/wystawy-i-galerie/swiety-mikolaj-biskup-patron-panien-na-wydaniu-piekarzy-zeglarzy-mieszczan

 5. i 6. „Św. Mikołaj” z 1881 r. i z kultury masowej (źródło: Internet, Wikipedia)

Mało wiadomo jaki może mieć związek z tym świętem równie legendarna i nawet usunięta z pocztu świętych katolickich (co interesujące: „usunięta”, ale pozostawiona w kulcie) tzw św. Barbara, rzekoma patronka górników,kamieniarzy, żołnierzy itp.,czczona w pobliżu tej daty (4 lub 17 grudnia). Jej związek ze skałami i roślinnością w kultach ludowych znany jest od dawna, a kojarzy się najbardziej ze starożytną postacią „Bogini z Drzewa”. Na terenach słowiańskich np. praktykowane było dawniej wkładanie „na św. Barbarę” do wody ziarn zbóż, albo gałązek wiśni lub czereśni, tak aby zakwitły na Boże Narodzenie” (tzw „gałązki św. Barbary” - por. „gałązki św. Andrzeja”). Zachodzą tu wybitne analogie z dardyjską Dżestak, latyńską Proserpiną i grecką Korą-Persefoną, mającymi ścisłe związki z Podziemną Krainą Zmarłych i jej Władcą (w ludowej tradycji religijnej „św. Barbara schroniła się w Skale”, a więc w Podziemiu).

7. Św. Barbara na obrazie Jana van Eycka (źródło: Wikipedia)