Paleolit górny – 6. Kultura oryniacka właściwa
Zespoły oryniackie [1]
I. Informacje o kulturze:
Wszelkie
informacje o kulturach kręgu oryniackiego zawarłem właściwie w
poprzednich rozdziałach. Tutaj powtarzam jedynie najbardziej ogólne,
dotyczące kultury oryniackiej właściwej, znanej z wielu stanowisk
polskich.
Ludność
kręgu oryniackiego zajmowała tereny bardzo zróżnicowane.
Zasiedlała chętnie wysoczyzny lessowe zajmując punkty silnie
eksponowane (np. Kraków-Góra Bronisławy, Sowiniec, Piekary,
Kraków-ul. Spadzista), często odległe nawet od cieków wodnych, co
sugeruje znajomość metod gromadzenia wody. Spotykamy osadnictwo
tundrowe oraz stepowe i leśne. Zakładano obozowiska otwarte, z
tradycyjnymi szałasami-namiotami, a nawet budowlami ziemiankowymi,
jak i jaskiniowe, trwałe i sezonowe. Praktykowano przede wszystkim
myślistwo. Polowano intensywnie na mamuty, nosorożce włochate,
hieny, niedźwiedzie jaskiniowe, jelenie, tury/żubry, konie,
koziorożce, renifery i inne. W kulturach oryniackich występują
początki sztuki. [1] Typowe zespoły oryniackie znamy w Polsce np. z
Krakowa-Zwierzyńca i Piekar (o czym już było).
I.
Inwentarze i znaleziska luźne:
1. 1). Drapacz podwójny pyskowaty krzemienny oryniacki Dolina Przemszy (Małopolska) (przypadkowe znalezisko luźne) [2]
1B. 2). i 3). Dwa drapacze oryniackie, pyskowaty i okrągły, Dolina Prądnika, Grodzisko koło Ojcowa (Małopolska) (przypadkowe znalezisko luźne) [2]
1B. 4). Drapacz oryniacki okrągły, Dolina Prądnika, Pieskowa Skała (Małopolska) przypadkowe znalezisko luźne) [2]
2. Drapacz podwójny oryniacki z Aurignac (dla porównania) (Francja) (źródło: Wikipedia)
2B., 2C. i 2D. Drapacze pyskowate oryniackie (Austria i Francja) (źródło: [5])
2E. Drapacz pyskowato-okrągły oryniacki Jaskinia Obłazowa (Małopolska) (źródło: [3])
3. Paleolityczna figurka oryniacka z kości mamuta (źródło: [4])
4. Zasięg kultury oryniackiej w Polsce (źródło: przyp. [1] str.132)
III. Datowanie:
Podając za
Kozłowskimi można określić wiek znaleziska kultury oryniackiej w
Polsce na ok. 28 do 25 tysięcy lat pne. [1]
5. Miejsce w tabeli stratygraficznej (źródło: przypis [1], str. 21)
Przypisy:
[1]. Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Epoka kamienia
na ziemiach polskich, PWN, Wa-wa 1977
[2].
PMA Kraków. Znaleziska luźne. 1).
Okaz
znaleziony w południowym korycie Pradoliny Przemszy w latach
1962-65, powierzchniowo, w osadach polodowcowych. Nic więcej o nim
nie wiadomo, jednak przypisany do kultury oryniackiej z powodu
charakterystycznego kształtu i obróbki. Może być allochtoniczny
na powierzchni. Jest to drapacz pyskowaty, dwustronny, wykonany z
wióroodłupka krzemienia siwego, niepasiastego, niewiadomego
pochodzenia (możliwe, że miejscowego jurajskiego), służący
zapewne do żłobienia wnęk, i rowków w kości oraz przedmiotów
walcowatych. Mógłby również pełnić rolę rylca, w zależności
od sposobu oprawienia. Narzędzie przewodnie dla oryniaku. 2).
Drapacz pyskowaty podobny do okazu 1) z Doliny Przemszy, znaleziony w
r. 2002 w Grodzisku koło Ojcowa, powierzchniowo, pomiędzy kamykami
nawierzchni ścieżki na górę (analogicznie jak liściak kult.
Museliewo-Samuilica z Ojcowa). 3). i 4). Drapacze okrągłe, małe,
znalezione w 2002 i w 2006 r., analogicznie jak poprzedni, 3) z
Grodziska, 4) z Pieskowej skały.
6. Sposób oprawiania wym. narzędzi
(przyp. [6])
Jako
znaleziska przypadkowe, luźne, nie mogą być dowodem na stałe
zamieszkiwanie ludności omawianej kultury na tych terenach, ale
mogą świadczyć o epizodycznych pobytach
tutaj człowieka oryniackiego w początkach zlodowacenia
północnopolskiego Wurm (prawdopodobnie
w fazach Arcy lub
Stillfried B), prowadzącego tutaj wówczas gospodarkę
zbieracko-łowiecką w chłodnym klimacie peryglacjalnym, w
środowisku tundry parkowej lub leśnym, z sosną, brzozą i wierzbą.
Istnieje możliwość mylnego rozpoznania kultury artefaktów.
7.
Podobny typ krajobrazu (źródło:
Wikipedia)
Uwaga:
Wolno kopiować i cytować jedynie pod warunkiem podania
źródła
i autora !!
