Mitologia:
Archetyp Mitologii Indoeuropejskiej
Część
II. Urządzanie Świata. Narodziny Kultury. c.d.
Autor:
Ryszard Maliszewski
Mit o urządzaniu
Świata i narodzinach Kultury c.d.
oraz o
rywalizacji boskich braci o władzę nad nim
i posiadanie
Wielkiej Bogini (bóstwa płodności):
14C).
II Krzesanie Ognia. Stwarzanie „Aniołów-Pomocników”. c.d.
(Drugie pokolenie Bogów)
15).
Wielki Kowal umieszcza na Sklepieniu Nieba Słońce i Miesiąc.
(Drugie pokolenie Bogów)
Następnymi Bogami-Pomocnikami Wielkiego
Kowala-Dievasa-Swaroga w Niebie, zrodzonymi przy pomocy „Krzesania
Ognia” stają się Słońce i Miesiąc-Księżyc, będące też
niejako jego „Tworami”.
43. Swarog umieszcza na Niebie Słońce i
Miesiąc-Księżyc (mal. „fantasy”)
Słońce:
Syn Wielkiego Kowala i Ziemi-Wielkiej Lochy
(lub też nawet „Wytwór” Wielkiego Kowala. Jego płeć bywa w
mitach „płynna”, nieokreślona, ale częściej bywa męska
(Ogień bywa zawsze męski, więc „żeńskie Słońce” jest w
mitach późniejsze). To on jest Drugim „Aniołem Piorunowym
Chorsem” z mitologii słowiańskiej, a nie Miesiąc-Księżyc
(jak „chce” Bruckner). Jest „Okiem Dziennego Nieba” i jako
takie, może „należeć” do różnych Bogów, w zależności od
tego, kto aktualnie panuje w Niebie. Ostatecznie, po porwaniu przez
Wielkiego Węża, a potem przez Ognistego Węża i dwukrotnym
uwolnieniu go przez Wielkiego Kowala i Piorunowładcę, Słońce-Sol
popada w zależność od „Wężowych Bliźniaków-Wilków”,
dzieci Ognistego Węża. Jako rywal Piorunowładcy i kandydat na
Władcę Nieba, również reprezentuje władzę, będąc Patronem
Królów i Książąt. W przeciwieństwie do Piorunowładcy, wszyscy
Słońce kochają i uważają za tzw „Dobrego Boga”, dawcę
urodzaju i wszelkich dóbr „naturalnych”, co np. odzwierciedlają
jego słowiańskie i indyjskie imiona. Jako syn Swaroga jest drugim
ze „Swarożyców”.
44. Słowiański Bóg Swarożyc-Słońce jako
syn i „wytwór” Kowala Swaroga
w malarstwie „fantasy” (u dołu
Ziemia-Wielka Locha) (źródło: Wikipedia)
45. Słowiański Bóg-Słońce jako Bóg
Dażbog w malarstwie „fantasy”
(źródło: Internet, Wiktor Korolkow)
46. Bóg Słońce Helios na wazie greckiej
(okres klasyczny pne)
(źródło: Internet)
46B – 47B. Lapoński kult Słońca i
Księżyca (źródło: Bibliogr. Mitol. 3)
Będzie pierwszym mężem Niebiańskiej
Krowy-Jutrzenki-Zorzy, z którą będzie miał dwie córki:
Gwiazdę Wieczorną i Gwiazdę Poranną (patrz dalej). Starsza
z nich „ściele mu łoże” (ślad incestu ?). Obie popadną
ostatecznie w zależność od Bliźniaków Wężowych, jako ich żony.
Symbolem Słońca jest świetlisty Krąg-Koło. W
mitologii słowiańskiej nosi imię Dadźbog, Dażbog i „z irańska”
Chors, w irańskiej późniejszej Mithra, osetynskiej Hur, indyjskich
Arjaman, Bhaga, Martanda, Mitra, Surja, Sawitar, Wiwas'want,
ormiańskiej Arew, Mhir, Mher, greckiej Hyperion, Helios, celtyckiej
Lug, italskiej Sol, anatolijskiej Istanu, Estan, germańskiej Sol,
Swalin, Baldr (?), sumeryjsko-semickich Marduk (?), Sza(s)masz,
kałmuckiej Okun Tengri, egipskiej Aton, Ra, Re, Horus.
Miesiąc
(Księżyc):
Syn (a może i Twór) Wielkiego Kowala i Wielkiej
Bogini w postaci być może Wielkiej Krowy-Ziemi - (zważywszy jeden
z jego symboli – Krowie rogi). Podobnie jak w odniesieniu do
Słońca (a może i jeszcze bardziej), płeć Miesiąca bywa niezbyt
określona i w różnych mitologiach oscyluje od męskiej, poprzez
hermafrodytyczną, aż do żeńskiej. Miesiąc łączony bywa w
mitologiach zawsze z ciemnością, (objawia się w Nocy), poezją,
miłością i czarną miłosną magią, z kobiecością i Śmiercią.
Jest również kochany tak jak Słońce, ale tajemniczy i
sprowadzający melancholię.
To wszystko łączyło Miesiąc-Księżyc
z Płodnością. Uważano go za dawcę wody-rosy, bądź Naczynie
do Magicznego Napoju Bogów. Miesiąc jest „dziewiczy i
bezpłodny” (nie ma potomstwa), ale „pomocny”. Ma w sobie mało
Ognia, bo więcej odziedziczył po matce. Jest „Okiem Nocnego
Nieba”. Jego więc związki zarówno z Wodą, jak i Nocnym
Niebem wskazują na jakiegoś rodzaju „pokrewieństwo” z
Wielkim Wodnikiem (patrz dalej), podobnie bowiem jak Wodnik,
Miesiąc-Księżyc „ma pod opieką wszystkie soki ciała
ludzkiego i zwierzęcego”.
W przyszłości, stale będzie „uciekał po Niebie”
przed Wielkim Wężem i całym tegoż potomstwem, bywa więc
czasowo „połykany” (razem ze Słońcem) przez „Potwory”
i wtedy musi go „uwalniać” Pan Nieba-Piorunowładca (aluzja
do „nowiu Księżyca, gdy czasowo znika on z Nieba). Mimo to,
narazi się również i Piorunowładcy, gdy wejdzie w stosunek
miłosny z Niebiańską Krową-Jutrzenką. Rozcięty wówczas
przez Piorunowładcę „na pół”, czasowo umrze i zejdzie na czas
„regeneracji sił” do Podziemia (pod Wodę), co na zawsze
łączyć go będzie ze Światem Pozagrobowym i Śmiercią.
W Podziemiu będzie się cyklicznie odradzał jako
„Młody Księżyc” (syn „Starego Księdza-Miesiąca [czyli
„Księcia Nieba”]) i jako taki będzie co miesiąc wracał na
Niebo. To „odradzanie się” doprowadziło do utożsamiania
Miesiąca-Księżyca z Attisem (Umierającym i zmartwychwstającym
bóstwem frygijskim, identyfikowanym też z Dionizosem i słowiańskim
Jaryłą – patrz artykuł „Mitologia: Nowy Rok"). Jako
Attis-Men będzie
nawet Sędzią w Krainie Zmarłych.
47. Miesiąc-Księżyc na Niebie (źródło:
Wikipedia)
Ostatecznie jego moc (Królestwo) znalazła się pod
kontrolą (władzą) Bliźniaków Wężowych-Wilków-Psów, dzieci
Ognistego Węża. Symbolem Miesiąca jest Sierp i Krowie Rogi.
W mitologiach nosi imiona: w słowiańskiej Miesiąc,
Wietek, Księżyc, Łuna, Ksiądz, indyjskiej Soma, Cz'andra,
frygijskiej Men, trackiej Menonis, ormiańskiej Lusin, greckiej
Selene (żeń.). To samo w italskiej Luna, germańskiej Mani, Mon,
luwijskiej Arma, huryckiej Kuż'uh, hetyckiej Kas'ku,
babilońsko-asyryjskiej Sin, Enzu, Nanna i egipskiej Thot (?).
48. Egipski Thot, personifikacja Boga-Księżyca
– patron „nauk tajemnych”
(malowidło, Egipt starożytny) (źródło:
Wikipedia)
Niebiańska Krowa:
Jak samo imię sugeruje, jest także dzieckiem (córką)
Wielkiego Kowala i Wielkiej Bogini- Krowy, której oczywiście
jest hipostazą. Występuje w mitach w dwu postaciach: „Czerwonej
Krowy” (Zorzy czyli Jutrzenki – nie mylić z Gwiazdą Poranną i
Wieczorną) i „Pstrej Krowy”.
Jutrzenka:
Uosobienie Zorzy Wieczornej i Porannej na Niebie.
Przedstawia się w mitach jako „Czerwona Krowa, która pokazuje
piersi, jak krowa wymiona”. Jako zjawisko – pozostaje na
Niebie, jako żona Piorunowładcy – za zdradę go z
Miesiącem zostaje okaleczona piorunem i zrzucona na Ziemię w
postaci Biedronki (to ta, która ma „okaleczone” biodro
[„biedro”]). Jako że w mitach jest wszystko możliwe, i nikt nie
oczekuje od nich logiki, Biedronka pozostaje na stałe „na
pograniczu Ziemi i Nieba” i jako taka – staje się orędowniczką
i pośredniczką pomiędzy ludźmi i Bogami (por. owe dziecięce
„modlitwy”: „Boża Krówko leć do Nieba, przynieś mi
kawałek chleba...”). W mitach słowiańskich i bałtyckich
często przedstawiana jest jako siostra Bliźniaków Niebiańskich:
Słońca i Księżyca.
W mitologii słowiańskiej Jutrzenka nosi to właśnie
imię, oraz Zorza, lub „po matce” Dennica.
W bałtyckiej wyraźny mit o niej nadaje jej imię
Auska, Auszra, Austra, Łauma (Biedronka), Marsza (?), indyjskiej
Uszas, Tara i Rohini, kafirskiej Żuwut, Żiwut (?), greckiej Eos,
italskiej Aurora, syryjsko-fenickiej Reszelf, fińskiej Pohjan Neito
(?), hetyckiej Ariniti, Utu i Wuraszemu (?)
49. Zorza Wieczorna na Niebie (źródło:
Wikipedia)
49B. Egipska Bogini Niebiańska Krowa –
Hathor (źródło: Wikipedia)
50. Grecka Eos – Jutrzenka i Memnon
(malowidło na wazie, okres klasyczny)
(źródło:
Wikipedia)
Pstra Krowa:
Uosobienie wielobarwnych chmur burzowych na
Niebie. Pstra Krowa Niebiańska wejdzie w stosunek partnerski lub
małżeński z Wichrem-Huraganem (synem i hipostazą Wielkiego
Węża) i stanie się Matką Wiatrów Starszych (dzieci te
„zrodzi jej wymię”, a więc powinno ich być czterech). W
mitach indyjskich jej ślad to może Prysz'ni, a w greckich Nefele
(?).
******
Oprócz Ognia Niebiańskiego reprezentowanego w
mitach przez samego Wielkiego Kowala-Dievasa i jego syna
Piorunowładcę, dociera do Ziemi także i owa, wspominana już
„Iskra Ognia”, która następnie „upostaciowiona” staje
się Bogiem-Ogniem.
Ogień Ziemski
(Agni):
Choć objawia się w innej postaci,
uważany jest przez ludzi za Brata-Bliźniaka Piorunowładcy.
Prosta obserwacja bowiem wykazywała, że najczęściej tam, gdzie
uderzy Piorun, pojawia się Ogień. Jako syn Swaroga jest
trzecim „Swarożycem”. Skoro ma najczęściej niebiańskie
pochodzenie, staje się w konsekwencji Ogniem Ofiarnym,
Świętym. Podobnie jak Ogień „w ogóle” (Swarog,
Wielki Kowal) - i Ogień Ziemski może być Sprawcą Dobra,
potomstwa, bogactwa, zwycięstwa i „rytualnej czystości” (np.
oczyszcza Ofiary i wyzwala Duszę z ciała w procesie „całopalenia”).
Często też Ogień występuje w mitach w „podwójnej postaci”:
męskiej i żeńskiej, choć ta postać żeńska jest w pewnym sensie
tutaj „przyłączona”, a nie „oddzielona”, Ogień bowiem
powinien być „zawsze męski”. Ta „przyłączona żeńska
postać” to więc jeszcze jedna hipostaza Wielkiej Bogini,
przeważnie tak zwanej „Bogini z Drzewa”, o której mówić
będą także następne artykuły. To ona będzie zatem w mitach
Opiekunką Ognia Kultowego (Ofiarnego) i Domowego (Ogniska), będąc
zarówno jakby jego Żoną, jak i Matką zarazem.
Dzieje się tak, ponieważ „Ogień ma wielu
Rodziców” lub też „począł się sam z siebie” i
jest „dwukrotnie urodzonym”, bo oprócz pochodzenia
niebiańskiego, można go „powołać do życia” również poprzez
potarcie dwóch kawałków Drzewa.
Ogień ziemski,
podobnie jak Piorunowładca, może być też Siłą wrogą i
niszczącą (np. Wulkany i Pożar. W bajkach objawia się także w
ptasiej postaci, jako Żar-Ptak.
Imiona Ognia Ziemskiego to: słowiański Ogień,
Watra, Swarożyc Ogień, Raróg (?), bałtycki Paniks, Gabis,
Jagaubis (?), Raragas (?), hinduski Agni, irański Atar, Wohufrjana,
Urwaziszta, germańki Logi i Loki (?). O „Ognistych Bogach”
„wykrzesanych” przez Wielkiego Wodnika i Wielkiego Węża mówić
będę w innych artykułach.
51. Słowiański Swarożyc-Ogień w malarstwie
„fantasy” (źródło staroruskie:
„…
i Ognewi moljat'sja, zowut' jego
swarożińcjem' ...” [i do Ognia modlą się,
nazywając go Swarożycem])
Tabuizowanym imieniem Swaroga (Ognia) w mitologii
słowiańskiej był Ognisty Ptak Raróg, którego postać nawiązywała
do bardzo starożytnego poglądu o „ptasiej naturze” pierwotnych
Bogów-Demiurgów. W Bylinach ruskich zwany był Żar-Ptakiem. W
mitologii greckiej (wziętej z tradycji semicko-hinduskich)
odpowiadał mu może Feniks – Ognisty Ptak żyjący wiele set lat,
który cyklicznie kończył żywot w procesie samospalenia, by
następnie „odradzać się z popiołów” (choć ten, nawiązywał
też do Słońca).
52. Słowiański Raróg-Żar Ptak wg
malarstwa „fantasy” Iwana Bilibina
(źródło: Wikipedia)
53. Feniks wg Aberdeen Bestiary (źródło:
j.w.)
Bibliografia: w
artykule Mitologia: „Wstęp”
Uwaga: Wolno kopiować
i cytować jedynie pod warunkiem podania
źródła i autora
artykułów !
