Mitologia:
Archetyp Mitologii Indoeuropejskiej
Część
V. Bunt Wielkiego Węża.
Autor:
Ryszard Maliszewski
Mit o
przekształcaniu Świata i rozwoju Kultury
oraz o
rywalizacji boskich braci o władzę nad nim
i posiadanie
Wielkiej Bogini (bóstwa płodności) c.d.:
Mit o Drzewie
Kosmicznym c.d.:
1). Wielki Wąż
zwycięża przejściowo wielkiego Kowala,
zdobywa Niebo, Światła Niebiańskie,
Wody śródlądowe
i
Ziemię-Wlk. Lochę-Krowę i płodzi z nią potomstwo.
(Drugie pokolenie Bogów)
Wielki Wąż, który zawsze rościł sobie
pretensje do władzy nad Kosmosem wszczyna bunt. Od tego momentu
Światła Niebieskie (przede wszystkim Słońce i Miesiąc-Księżyc)
oraz Wody śródlądowe, bogactwo i Kobieta (Krowa-Wielka Bogini i
jej hipostazy) staną się „przedmiotami pożądania” całego
Potomstwa Wielkiego Węża.
Światła Niebieskie porywa np. Wielki Wąż,
później porwie je jego syn Ognisty Wąż, tegoż Pomocnicy
Demony (Zwierzęta Zodiaku), a także jeszcze później
opanują je Bliźniaki Wężowe-Wilki, wnuki Wielkiego Węża:
Jeździec-Jaryło i Żmij Ognisty Wilk-Strzelec-Apollo.
Tymczasem Wielki Wąż, po zdobyciu Nieba
pozostaje „trzecim” Małżonkiem Wielkiej Bogini-
Lochy-Ziemi. Do zdobycia Nieba przygotowywał się już od dawna,
pozorując pomoc i współpracę z Wielkim Kowalem. Ma jednak
ku temu pewne podstawy: jest „Pół-niebianinem”,
Współ-demiurgiem całego Kosmosu, a także pomagał Wielkiemu
Kowalowi zwyciężyć Wielkiego Wodnika, biorąc udział w
„skastrowaniu” tegoż, oraz w „hodowli” Drzewa Kosmicznego.
Pomagał również (wprawdzie podstępnie) przy „Krzesaniu Ognia”,
kradnąc przy tym część „Iskier”.
Wielki Kowal, poraniony i wygnany przez Węża,
ponownie zmuszony jest opuścić Niebo, chroniąc się znów
najprawdopodobniej w Podziemiu. Czasowa przegrana i opuszczenie
placu boju przez Niebiańskiego Bohatera odgrywa w mitach ogromną
rolę. Za każdym razem Bohater jednak powraca, często przy pomocy
innych Osób Mitycznych i odzyskuje swoją pozycję.
Wąż Ognisty:
Syn (hipostaza) Wielkiego Węża i
Ziemi-Skały-Wielkiej Lochy-Klaczy-Krowy, z którego to powodu
może występować w różnych postaciach. Niebo-Powietrze było
również „domem rodzinnym” Ognistego Węża, gdyż jego Ojcem
był przecież „Pra-wicher”-PraEros-Wielki Wąż. Być może
nawet „zrodził się” Ognisty Wąż już w czasie „podpalenia
Stogu Siana”, z którego popiołu wyrosło Drzewo
Kosmiczne, bo w ostatecznym efekcie „wcieli się” także i w
Drzewo, obok hipostazy Wielkiej Bogini-Wielkiej Suki z Drzewa.
Jak więc widać, jego zainteresowania są bardzo wielostronne, a
walcząc „przez całą wieczność” o władzę nad całym
Kosmosem, będzie zawsze zdecydowanym Wrogiem Nieba i
Piorunowładcy.
[Właściwie, to Piorunowładca, od
pradziejów ma tylko jednego Wroga-Przeciwnika (w wielu postaciach),
którym zawsze jest Ognisty Wąż, podobnie jak tegoż Ojciec był
Przeciwnikiem Wielkiego Kowala.]
88. Wąż Ognisty (tu w postaci Smoka) w
malarstwie „fantasy”
(źródło:
Internet, Malarstwo, Wiktor Korolkow)
Ognisty Wąż jest najbardziej chyba ambiwalentną, kontrowersyjną, a nawet wieloznaczną Postacią w mitologiach. Posiada największą w mitach liczbę swoich
hipostaz, często pozornie sprzecznych ze sobą. Mimo to, biorąc pod
uwagę znaną maksymę, że „punkt widzenia zależy od punktu
siedzenia”, nie sposób oceniać ich zawsze negatywnie (a Nieba
pozytywnie), bo Ognisty Wąż bywa w mitach jedynym Bogiem
autentycznie zaangażowanym (po Ojcu) w dzieło Płodności w całym
Kosmosie. Jest jednak zawsze także „Siłą Płodności
Ognistą”, co ma swoje wielkie znaczenie. Szczególnie
pozytywną rolę odgrywają Smoki w kulturach i mitologiach wschodu
Azji (ludy chińsko-tybetańskiej grupy językowej, od których ten
pogląd przejęły ludy „koreańsko-japońskie), gdzie są
symbolami płodności, szczęścia i dobrobytu, zawsze przyjaźnie
nastawionymi do Ludzi.
Różne mity przechowały w pamięci różne
„Zdarzenia Mitologiczne” wyrywkowo, a nawet szczątkowo, dlatego
też Ognisty Wąż występuje w nich pod różnymi postaciami
„równocześnie, a nawet niechronologicznie” (to coś
takiego, jakby aktor „przebierał się co chwilę w trakcie
spektaklu teatralnego w różne kostiumy”, grając w jednym
dramacie kilka ról jednocześnie). Porównanie to jest tutaj jak
najbardziej na miejscu, gdyż mity zawsze były swoistym „teatrem
zdarzeń mitologicznych”, bardzo często odgrywanym cyklicznie i
nieodmiennie („doroczny dramat mityczny”). Będzie więc
Ognisty Wąż w mitach zarówno „Wężem-Królem”, „Złym i
Dobrym Wichrem”, „Panem Płodności”, „Opiekunem Zwierząt i
Roślin”, jak i „Bóstwem Umierającym i Zmartwychwstającym”,
„Panem Krainy Zmarłych” i „Panem Odrodzenia”. Podobnie więc
jak w społeczeństwie ludzkim, nie dana „funkcja” danego Boga
jest najważniejszą czy jedyną, tylko „ile kto zdołał opanować
równocześnie Domen-Królestw”.
Jako tak wielostronny Bóg, Ognisty Wąż będzie
przyjmował różne postacie widzialne. Da się więc poznać w
mitach w swej, najstarszej może (chyba paleolitycznej jeszcze)
postaci: Fallusa-Lingi, jako Pana Płodności, Trójgłowego Kozła
(jako Bóstwa Umierającego i Zmartwychwstającego, syna Wlk.
Kozy-Ziemi), Odyńca-Dzika (jako syna Wlk.Lochy-Ziemi – Pana
Podziemia Zmarłych i Skarbów), Wielkiego Psa-Huragana i
Koguta-Wichra oraz właśnie Ognistego Węża-Smoka (jako syna Wlk.
Węża). Gdy zachodzi „taka potrzeba” Odyniec-Weles może
przyjmować także inne zwierzęce postacie, np. Niedźwiedzia czy
Wilka. Z czystym sumieniem można więc stwierdzić, że Ognisty
Wąż-Odyniec jest bardziej „mnogi”, niż jego Rywal –
Piorunowładca.
Szczególnie wrogimi Niebu hipostazami Ognistego
Węża-Smoka będą Wąż, Pies-Huragan (śmiercionośny aspekt
tej postaci), Kozioł i Odyniec, ściśle związane z pra postacią
Fallusa. Jako złowrogi Pies-Wicher-Huragan jest „najbliżej
związany” z postacią Kozła. „Obaj” stanowią aktorów
dramatu mitycznego „o śmierci i zmartwychwstaniu”, w
którym „Brat-Wilk zabija Brata-Kozła (por. egipski Set,
zabójca Ozyrysa), albo zabija Syn Ojca, a cykl ten nigdy nie ma
końca (patrz inne, dalsze rozdziały).
89. Set i Thot – malowidło egipskie (dat.
nieznane) (źródło:
Wikipedia)
Wicher-Huragan,
tym razem w postaci „ludzkiej” (boskiej) jest także Nosicielem
Strzał Chorób Zakaźnych („morowego powietrza”), jako
słowiański Bóg Stribog (pierwowzór jednego z Bliźniaków
Wężowych, Wilka-Strzelca-Apollona).
90. Słowiański Stribog (o którego naturę
spierają się badacze mitów, a dla mnie -
„stuprocentowa” hipostaza Ognistego
Węża-Smoka, jako Boga Nagłej Śmierci)
w malarstwie „fantasy” Wiktora
Krzyżanowskiego
Jako Fallus-Kozioł Trzygłowy (Pan Płodności),
w przyszłości poniesie Ognisty Wąż śmierć z rąk
innego Wilka-Bliźniaka Wężowego, Jeźdźca-Jaryły-Aresa (który
wraz z Matką, Wielką Suką, będzie sprzyjał Piorunowładcy),
wszakże ten akt „ojcobójstwa” nie zakończy
faktycznego życia Ognistego Węża, bo nadal będzie on żyć w
swoich innych hipostazach (patrz dalszy rozdział o zabijanym i
odradzającym się Jaryle). Śmierć Ognistego Węża
wywoła „potop jego krwi” (czyli Potop Ognia), do gaszenia
którego zmuszony będzie przystąpić Wielki Wodnik (Potop Wody). Po
tej swojej „śmierci” Ognisty Wąż zmieni swój „image”.
Jako Wąż-Smok (i Bóg w ludzkiej
postaci) występuje Ognisty Wąż w mitach pod
imionami: słowiański Smok Wołoszyn, Strzybog, Stribog, Rujewit
(?), Bandjak, Wąż Ognisty, Ogneni Zmej (Żmij), Zmej Tugarin,
irański Gandarw (?), Waji (?), hinduski Hiranjakas'ipu, Daksza (?),
Ahi Budhnja (?), Wrytra, Takszaka, Wis'warupa (?), kafirski Guro i
Gisz (?), osetyński Rujmon, grecko-frygijski Pyton i Ladon (?),
hetycki ? Hedammu, italski Kakus (?), celtycki Esus (?), germański
Hrumgnir, Surt (?), fiński Ognisty Tursas, syryjsko-fenicki Mot i
semicki Moloch, Melkart.
Jako Fallus nosić będzie
imiona: słowiański Weles, bałtycki Velnias, Velinias, hinduski
Wala, Sz'iwa, grecko-frygijski Hermes i Dionizos „starszy”,
germański Frey, Italski Liber (?).
Jako Kozioł: słowiański
Jaryło „starszy”, bałtycki Pagirnejs (?), dardyjski Sadżigor
(?), frygijsko-grecki Sabadzjos, Marsjas (?), Zagreus, Attis,
Dionizos „starszy”, ormiański Spandaramet (?), italski Liber,
Saturn (?), hetycki Iskallis, Jarri „starszy”, Telipinu (?),
Lelwani (?), fenicko-syryjsko-grecki Adonis,
syryjsko-fenicko-babiloński Tamuz, Aljan, fiński Lemminkajnen,
celtycki Thetra (?), egipski Ozyrys, Apis (?).
Jako Pies-Huragan:
słowiański Stribog, hinduski Rudra, Waji (?), germański Loki,
Fenrir (?), celtycki Conchobar (?), Culan (?), egipski Set, Anubis
(?), fiński „Starzec z Ulappali”. Ma on tak wiele postaci, że
nikt dokładnie nie wie jak Pies-Huragan-Rudra wygląda (posiada
ścisłe związki z Sz'iwą).
91. Hinduski „wielopostaciowy” Rudra
(malowidło indyjskie) (źródło:
Wikimedia)
Wąż Ognisty –
Odyniec, Przewodnik Dusz:
Najważniejsza może w mitach (przynajmniej
słowiańskich) hipostaza Ognistego Węża, syna Wielkiego Węża
i Wielkiej Lochy-Ziemi, która „urodziła go pod wodą” i
stąd jego z Wodą stałe związki. Jak wiadomo, Ognisty
Wąż-Odyniec, po Matce jest Przyrodnim Bratem Piorunowładcy, po
Ojcu zaś Panem Płodności, jednak w postaci Odyńca zdobywa nową
„specjalność” - staje się Przewodnikiem Dusz do Krainy
Zmarłych (po grecku „Psychopompos”). Jak z tego wynika,
utrzymuje z tą Krainą stały kontakt, do czasów Potopu
Ogólnoświatowego opanowaną przez mroczną i złowrogą hipostazę
Wielkiej Bogini – Żmiję-Nocnicę.
Jako syn Wielkiej Lochy-Ziemi występuje
Odyniec najczęściej pod postacią Ogromnego Potwornego Dzika,
ale może też czasowo przybierać postać Konia (patrz inne
postaci Wielkiej Bogini), Niedźwiedzia albo Wilka (por. bajkę „o
Czerwonym Kapturku”). Rzadko będzie się też posługiwać
postaciami Fallusa i Trzygłowego Kozła (patrz wyżej). Od
głębokiej starożytności Bóg-Odyniec-Weles-Kozioł-Dzik
przedstawiany jest z trzema głowami, albo trzema tułowiami,
najczęściej w postaci „ludzkiej”, „koziej”, „byczej”
lub „jeleniej” zarazem. Być może to nawet on przedstawiany jest
na paleolitycznym malowidle jaskiniowym z „Jaskini Trzech Braci”
w Pirenejach jako Bóg-Jeleń, i być może on jest pierwowzorem
celtyckiego Cernunnosa (patrz ilustracja nr 2 – w rozdziale
Kosmogonia 1.
Postać hinduskiego Sz'iwy (występującego też
często w postaci Fallusa-Lingi) jest równie starożytna w postaci
„rogatej” i jako taki, czczony był w Indiach na długo przed
pojawieniem się tutaj ludów indoirańskich.
92. Sz'iwa z drawidyjskiej kultury „Doliny
Indusu” jako Bóstwo Płodności
natury (źródło:
Wikipedia)
Jest też w mitach (podaniach ludu
słowiańskiego) pamięć o tym, że był Odyniec niegdyś Smokiem
Wołoszynem i „że miał w sobie Ogień (ogniste oczy), mimo iż
żył pod Wodą. Smok Wołoszyn został potem zwyciężony przez
Piorunowładcę i tam, gdzie padł, zamienił się w Górę Wołoszyn
(Tatry).
93. Góra Wołoszyn w Tatrach (źródło:
Wikipedia)
Właśnie w odniesieniu do Odyńca-Welesa niektóre mity
podają, że „urodził się w zalanej Wodami Pramorza Jaskini w
Potrójnej Górze Kosmicznej” i pewnie dlatego, w swojej „boskiej”
postaci jest Odyniec także „trójgłowy”, oraz często
uważany jest za syna Wielkiego Wodnika (co nie jest prawdą).
Ognisty Wąż-Odyniec na zawsze też zwiąże swe losy z Wodą, ale
jego środowiskiem będą wody, do których „mało się wtrąca”
Wielki Wodnik i Ognisty Wodnik. Najchętniej więc przebywać będzie
w Bagnach, Rzekach, Jeziorach i Studniach, nie licząc Podziemia
(Podziemnej i Podwodnej Krainy Zmarłych, leżącej „za Morzem
Czerwonym z mitów”, którą Odyniec-Weles zdobędzie ostatecznie
po swej „pozornej śmierci” w postaci Węża-Smoka).
94.
Weles-Odyniec „troistej” postaci w malarstwie „fantasy”
Wicher-Kogut:
Ponieważ Ognisty Pies-Huragan obrazował
bardziej groźną i potężną Postać Wichru, ta bardziej przyjazna
Człowiekowi, Przyrodzie, a nawet Piorunowładcy, jest w mitach
wyodrębniona i rzeczywiście nazywana Wichrem-Wiatrem, w
przeciwieństwie do Striboga-Rudry-Huraganu, którego kompetencje
jako Wiatru „zupełnie się rozmywają”.
Wicher-Kogut jest więc Wiatrem „Dobrym, niosącym
Radość, Dawcą ciepła i deszczu, Panem Dobrych Pastwisk. Będzie
ojcem Wiatrów Starszych (Marutowie – ich Matka, to Niebiańska
Krowa Pstra), a dziadkiem Wiatrów Młodszych ("Stribożi Wnuczi").
Jest także Potężnym Wojownikiem, wraz ze swoimi dziećmi i
wnukami, wyjątkowo sprzyjającym Niebu i Piorunowładcy.
W mitologiach jest to: słowiański Wiatr,
Pochwist, Poświst, Stryj, bałtycki Wejopatis, Banngputis (?),
Bardojats (?), irański Waju, hinduski Wata, Waju, osetyński
Galagon, italski Volturnus, grecki Ajolos, Eol.
95. Waju Pan Dobrych Pastwisk (malunek
hinduski) ; symbole Wiatru:
chorągiewki i gazela (źródło:
Wikipedia)
96. Pogwizd (słow. Bóg Wiatru) w
malarstwie „fantasy”
(źródło: Internet, Malarstwo,
Wiktor Korolkow)
Węże i Smoki
„inne”:
Dzieci Wielkiego Węża i Wielkiej Lochy-Ziemi. Są
zazwyczaj związane z Ziemią i Podziemiem (symbole ciemności,
śmierci, płodności, „ognistości” i mądrości), ale także i
z Wiatrem. Z tej przyczyny są Węże-Smoki głównymi
reprezentantami chtonicznych i wietrznych Sił Chaosu, płodności i
dzikości, oraz zdecydowanymi Wrogami Nieba i Przeciwnikami
Piorunowładcy.
Jako postacie ziemskie, Węże przebywają u Podnóża
Góry Kosmicznej i Korzeni Drzewa Kosmicznego. Jako Smoki, latają w
powietrzu, zachowując wiele cech groźnych Wichrów-Huraganów. Ich
Królem jest najpierw ich Ojciec, Wielki Wąż, zaś po jego upadku –
ich najstarszy Brat, Ognisty Wąż. Mogą być: Powietrzne, Ogniste i
Wodne, nie mające jednak genezy od Wielkiego Wodnika, który wszakże
zawsze udziela im schronienia w swoim Królestwie.
W mitologiach bywa ich bardzo wielu, o różnych
imionach, np.: hinduski Hirnjaksza, Andhaki (?), Arbuda, Asurowie,
Dajtjowie, Dasaowie, Danawowie, Dov, Diwo, Kujawa (?), Nagowie,
Nis'umbha i Sumbha, Rakszasy, Najrytowie, Kumbha Karna, Rawana (?),
słowiańskie Ażdachy (?), Chały, Ały, Lituny (?),Łamije, Lamie,
bałtycki Atwor i Leutuonis (?), Pukis (?), irańscy „pierwotni”
Ahurowie, a po „reformie” Devy, Gadharwowie, Apaosza (?),
tadżyckie Ażdahory, kafirscy Jaczchowie,, Jusze (?), Bohten Dajak,
osetyńscy Wajugowie, frygijski Argytias, ormiańscy Wiszapowie,
Ałki, Kadże. Giszeramajry, greckie Lamie (?), Ladon, Giganci (? -
patrz ich wężowe nogi), germańscy Asowie (przed „reformą”) i
Wanowie (po „reformie”), Hrimthursy, Jotunny, Thursy, fińskie
Tursasy.
Olbrzymy i Karły:
Związane z mocami chtonicznymi „zbiorowe” dzieci
Wielkiego Węża i Ziemi, a jako takie – przeważnie są w opozycji
w stosunku do Nieba i Piorunowładcy, choć niektóre Karły, jako
specjaliści od metalurgii i kowalstwa mogą mieć związki z Wielkim
Kowalem. W walce z Niebiańskimi Bogami Olbrzymy przeważnie ulegają
zagładzie. Karły, jako (w podaniach) Krasnoludy i Krasnoludki, mają
wiele wspólnego z Kultem Zmarłych Przodków (kolor czerwony to
zawsze był „kolor upiorów i śmierci”) i jako takie często
bywają przyjazne Ludziom.
Olbrzymy mają wiele imion, z których część
pokrywa się z imionami Smoków-Węży, oraz np.: słowiańskie
Osiłki, Asiłki, ormiański Tork, Turg, Turk, greccy
Hekatochejronowie, Cyklopi, Lajstrygonowie (?), germański Hrungnir,
Skrymir i Trolle, osetyńskie Gumiry (?).
Karły to np.: słowiańskie Krasnoludki, bałtyckie
Barzduki, hinduscy Jakszowie, Kubera, osetyńskie Bicenata,
ormiańskie Aczocz-Maczocz, greccy Telchinowie, Kure ci, Korybanci
(?), Kabirowie, Daktylowie (Palce, - por. „Tomcio Paluszek” z
bajek), germańskie Karły, Niziołki, Koboldy, Brokki, Dain, Flara,
Galar, Kwasir, Inwaldi, Alwis.
97. Olbrzym na obrazie Fr. Goy'i z 1812 r.
(źródło: Wikipedia)
98. Krasnolud „Old Dwarf” z mitologii
germańskiej (źródło: j.w.)
2).
Piorunowładca, syn Wielkiego Kowala, wkracza do akcji,
wygania Wielkiego Węża, odzyskując
Niebo, Światła Niebiańskie,
i
Ziemię-swoją Matkę, dla Ojca. Po ponownym ataku strąca Węża
do Podziemia i przygniata go Górą
Kosmiczną.
(Drugie pokolenie Bogów)
c.d.:
Tym razem Wielki Kowal jest widocznie zbyt
osłabiony atakiem Węża, aby skutecznie mu się
przeciwstawić, więc po raz pierwszy w historii Kosmosu wkracza
do akcji w jego imieniu jego pierworodny Syn –
Piorunowładca. W bezpośredniej walce wygania on Wielkiego
Węża z Nieba i Ziemi do Dolnego Podziemia (Tartaru), a wyzwala
Wielkiego Kowala, Światła Niebiańskie, i Ziemię.
99. Walka Boskiego Bohatera z Wężem w
malarstwie „fantasy”
W niektórych mitach Wąż pierwotnie zwycięża
Piorunowładcę (a nawet go „połyka”wraz z Niebiańskimi
Światłami), ale ten rozcina brzuch Węża, wyzwala
Światła i ostatecznie Wielkiego Węża pokonuje. W jeszcze
innych mitach Wielki Wąż spada z Nieba dwa razy. Najpierw
Piorunowładca strąca go na Ziemię za wywyższanie się ponad
Wielkiego Kowala (za próbę budowy Najwyższego Poziomu Nieba).
Po raz drugi, za rzeczony Bunt Wielki Wąż zostaje przez
Piorunowładcę strącony do Podziemia, gdzie pozostaje „na
wieki” jako Władca Podziemia Demonów.
Zakuty tam w łańcuchy Wielki Wąż, co jakiś czas próbuje z nich
się uwolnić, powodując tym trzęsienia Ziemi.
Choć „formalnym” Władcą Nieba pozostaje po tym
zdarzeniu mitycznym nadal Wielki Kowal,
faktycznie zaczyna w nim rządy jego syn, Piorunowładca.
Ulubioną tegoż „rozrywką” będzie odtąd strzelanie Piorunami
we wszystko, co wyda mu się przeciwne jego władzy, oraz szaleńcze
„rozjazdy po Niebie” w towarzystwie swej Niebiańskiej Żony –
Perunicy-Perperuny, „najnowszej”
hipostazy Niebiańskiej Żmiji Dziennicy.
100. Piorunowładca w malarstwie „fantasy”
Wiktora Korolkowa
(źródło: Internet,
malarstwo W. Korolkowa)
101. Perunica-Perperuna
w malarstwie „fantasy” (nie ma ona
odpowiedników w
mitologiach greckiej i rzymskiej, gdyż
Dzeus i Jowisz,
pełniący tam rolę Piorunowładcy, są
odpowiednikami
naszego Djausa-Swaroga) (źródło:
j.w.)
Do tej pory całym Podziemiem, zarówno
Podziemiem Demonów, jak i Krainą Zmarłych, opiekowała się
Matka Demonów i Żona Wlk. Węża, Żmija Nocnica, czyli
mroczna, posępna i złowroga hipostaza Wielkiej Bogini. Obecnie
odzyskuje Męża „na stałe” i wspólnie z nim włada Dolnym
Podziemiem. Jako ukarany Buntownik-Przeciwnik-Zawistnik, Wielki
Wąż nie będzie już nigdy mógł opuścić Dolnego Podziemia, lecz
sprawując tam władzę, będzie posługiwał się nieraz
Demonami, w celu szkodzenia Niebu. Jego pierworodny Syn-Ognisty Wąż
będzie prowadził w Kosmosie własną już „politykę”.
Rola Wielkiego Węża, jako Współ-demiurga
i Organizatora Płodności Przyrody już się zakończyła i
pozostanie on „na wieki Bogiem unieczynnionym” (Deus otiosus)
102. Wielki Wąż, „Władca Demonów
unieczynniony”, w malarstwie „fantasy”
Genealogia Bogów 4. Królestwo Ziemi i
Powietrza (autor: Ryszard
Maliszewski)
Bibliografia: w
artykule Mitologia: „Wstęp”
Uwaga: Wolno kopiować
i cytować jedynie pod warunkiem podania
źródła i autora
artykułów !
