Ryszard Maliszewski - Olkusz ... Z całego świata tamta strona

Mitologia: Archetyp Mitologii Indoeuropejskiej

Część VII. Bunt Ognistego Węża c.d.

Autor: Ryszard Maliszewski

Mit o przekształcaniu Świata i rozwoju Kultury

oraz o rywalizacji boskich braci o władzę nad nim

i posiadanie Wielkiej Bogini (bóstwa płodności) c.d.:

Mit o Drzewie Kosmicznym c.d.:

Mit o uwolnieniu Świateł Niebieskich c.d.:

Mit o Bratobójstwie c.d.:

5B). Ognisty Wąż pod postacią Węża zdobywa przejściowo Niebo,

pokonuje Piorunowładcę, zawłaszcza Drzewo Kosmiczne,

Światła Niebieskie i Wody oraz zniewala Boginię z Drzewa,

płodząc z nią Potomstwo. (na „konto” Piorunowładcy ?) c.d:

(Trzecie pokolenie Bogów) c.d.:

Pozostałe Bliźnięta Wężowe:

Pozostałe Bliźnięta Wężowe, to także „androgyni”, bardzo różnie zwane w mitologiach różnych ludów. Różna też bywa ich liczba, od sześciu (w przypadku hinduskiego Skandy), do kilkudziesięciu nawet (w przypadku Młodszych Rudrów). Są Pomocnikami Bliźniaków, Jeźdźca i Strzelca, jakby ich „Młodszymi Braćmi”, uzupełniającymi lub powielającymi ich kompetencje. Jak z tego wynika, są oni też Pomocnikami Ziemskimi Naczelnego Boga-Piorunowładcy i działają pod jego protektoratem, tylko czasem wyłamując się z pełnienia swoich obowiązków.

Hinduski Skanda np. jest jeden, ale „w sześciu Osobach”. Młodszych Rudrów jest od ośmiu do 33-ech, w tym: 1). Narodziny, 2). Pan Zwierząt, 3). „Uzbrojony w Strzały”, 4). Silny, Potężny, 5). Straszący, 6). Płomienny, 7). Świetlisty, 8). Piorun (?).

Wydaje się więc, że tylko najważniejsze i najbardziej charakterystyczne Bliźnięta można określić mianem Młodszych Bogów - Bliźniaków Wężowych, zaś wielu spośród niezliczonej ciżby Bożków w różnych systemach mitologicznych, to po prostu Bożkowie-Opiekunowie mniejszej rangi, podobne do rzymskich „Indigetes”, którzy zazwyczaj wywodzą się z Kultu Przodków. W mitach są oni często uważani za Dzieci Bliźniaków Wężowych, jak np. Lekarz-Asklepios. Niektórzy z nich zostaną omówieni w Części IX opracowania, zatytułowanej „Po Potopie”, jako, w pewnym sensie „IV Pokolenie Bogów i Herosi”.

Podany niżej schemat, uzupełniający liczbę Bliźniąt (do 6 par) jest oparty na wzorze 6-cio osobowej postaci hinduskiego Skandy, z nawiązaniami do Rudrów. Dla przypomnienia, ponieważ w poprzednim odcinku cyklu wymieniłem tylko „najważniejsze Bliźnięta: Jeźdźca-Jarowita-Aresa-Marsa, Żmiję Dziewicę-Marzannę-Minerwę, Strzelca-Apollona-Żmija Ognistego Wilka i Sukę Dziewicę-Artemidę-Dziewannę, ponownie zamieszczam na końcu Tablicę genealogii Bogów, „Królestwo Ziemi”.

Rod:

Organizator Rozrodczości Ludzi i Społeczeństwa Ludzkiego po Potopie. Przebywał w Powietrzu (a więc „krewniak” Wiatru) i „ciskał na Ziemię grudy ziemi (Kamienie), które w jakiś magiczny sposób stawały się ciałami-”matrycami” Dzieci. Ewentualnie można to rozumieć tak, że „ciała ludzkie pochodzą od Ziemi (Człowiek, to „Ziemianin”), zaś Duszami ludzkimi te ciała, rodzone przez Kobiety, obdarzane są w chwili urodzenia (lub poczęcia) przez Siostrę-Bliźniaczkę Roda, Rodzanicę, mającą chyba ścisłe związki z Łucznikiem (Młodszym Erosem) i Duszą Psyche (patrz dalej), bo ich kompetencje się uzupełniają.

Podobnie jak Łucznik i Dusza, Rod i Rodzanica są chyba „bezcieleśni”, ale wcześniej „musieli mieć widzialne postacie”, bo jest na to ślad w obrzędowości słowiańskiej, gdzie Rod – Roduś występuje w postaci „Turonia”, a więc Kozła lub Byka (nie licząc jego „ludzkiego” [czyli Boskiego]) wyobrażenia.

Rod bywa również Opiekunem całych Rodów i Etnosów ludzkich. Ze swoją Siostrą-Rodzanicą będzie miał cały szereg (od dwóch, wzwyż) „Córek”-Rodzanic-Mojr, czyli żeńskich Duchów-Opiekunek, Patronek losów ludzkich (patrz przyszły rozdział „Po Potopie”), oraz zapewne „męskich” (patrz rozdział „Po Potopie” - „Geniusze”). Rod jest chyba tak bardzo zajęty „pracą zawodową”, że zupełnie nie dostrzega, iż „dzieli Żonę ze Starszymi Wiatrami” (w pewnym sensie „sam jest Wiatrem”).

W mitologii słowiańskiej to Rod, „Roduś”, dardyjskiej Dezau, osetyńskiej Dzuar, italskiej Kwirynus, celtyckiej Teutates („Cały Ród”), ormiańskiej Baht, Groh (?), germańskiej Tuisto.

141. Celtycki Teutates (źródło: Wikipedia)

142. Słowiański Rod w malarstwie „fantasy” (źródło: Internet, Borys Olszańskij)

Rodzanica:

Żeńskie uzupełnienie Roda, jego bliźniacza Siostra i Żona, również „bezpostaciowa”, ale przedstawiana graficznie jako wyobrażenie Młodej Kobiety, która bardzo szybko „rozdzieliła się na dwie Postacie”: Dobrej i Złej Doli-Rodzanicy. Ma coś wspólnego z obdarzaniem ciała Dziecka Duszą (związek z Erosem i Psyche), ale jej najważniejszym zadaniem jest decydowanie o dalszych losach człowieka, co realizuje z pomocą „Córek”-Młodszych Rodzanic. Ponieważ ma Rodzanica także „bezcielesną postać wiatrową”, stanie się Matką Młodszych Wiatrów, których „zbiorowymi” Ojcami będą Wiatry Starsze-Marutowie (których jest wspólną Żoną i Kochanką).

W mitologii słowiańskiej Rodzanica, Roż'enica, Rojenica, Dola i Niedola, w bałtyckiej Łajma (?), Marsza (?), hinduskiej Rodasi (?), Ansz'a (?), dardyjskiej Dezalik, italskiej Fortuna (i Parki), Fatum, greckiej Ananke (i Mojry), Tyche, Ejlejtyja (?) i Kera (?), germańskiej Tuista, Fylgia.

143. Grecka Ananke (Bogini Przeznaczenia) (źródło: Internet, str.:

http://america.pink/ananke-mythology_379140.html)

144. Trzy Mojry-Parki przędą nici żywota (źródło: Internet, str.:

http://zamek.szczecin.pl/kalendarz.php?id=3585

145. Dwie Rodzanice słowiańskie w malarstwie „fantasy”

Wiktora Korolkowa (źródło: Internet, str. autora)

Wiatry Młodsze (Czwarte Pokolenie Bogów):

Omówione tutaj jako Dzieci Rodzanicy i Wiatrów Starszych (Marutów). Są to mniej zindywidualizowane (często „zbiorowe”) Wiatry mniejszej rangi i dalszej generacji, reprezentujące różne typy Wiatru i pośrednie Kierunki Świata.

Obrazowani są jako Młodzieńcy, odziani w Deszcze, pięknie wystrojeni, uzbrojeni w błyszczące Włócznie, Łuki, Strzały i Topory. Towarzyszą swoim Ojcom i Piorunowładcy oraz służą mu. Pędzą po Niebie w Wozach zaprzężonych w „Czerwone Konie” lub „Pstre Krowy” (aluzja do ich Babki, Czerwonej Krowy Niebiańskiej). Opiekują się Muzyką. Mogą się przemieniać w Zwierzęta i Ptaki.

To one zwane są „Stribożi Wnuczi” (Wnuki Striboga) z ruskich mitów i podań. Mogą także jak Dziadek (Ognisty Wąż-Stribog) nieść Strzały Zarazy. Wraz z nimi pędzą po niebie złowrogie Dusze potępionych ludzi, jak „stada ptactwa”.

Łucznik (Eros):

Obok Strzelca, jeszcze jeden Bóg-Łucznik „w Rodzinie” Wielkiego Węża, który jako archetyp był w ogóle Pierwszym Łucznikiem (Pra Erosem) jeszcze „przed Kosmosem”, a po nim jego hipostaza - Wielkiego Węża Syn – Ognisty Wąż-Stribog. Posiada jednak Eros trochę inne cechy i kompetencje, niż Ojciec i Brat-Strzelec.

Łucznik (Młodszy Eros) jest Bogiem Miłości i Pożądania, a więc Siłą Napędową Płodności w całym Kosmosie. Z powodu tych związków z Dziadkiem-Pra Erosem, Łucznik-Eros występuje w mitach czasem dwojako: „raz, jako Prawicher Kosmiczny, Praprzyczyna Istnienia, innym razem (Później) jako „złotowłosy i złotoskrzydły” Chłopiec z Łukiem, Eros, mimo iż praktycznie jest „bezcielesny”. W tej postaci służy często i jest Towarzyszem Bogini Miłości – Kocicy Wodnej z Drzewa-Afrodycie, swej Matce. Jeszcze jedno to więc Dziecko wśród Bliźniaków Wężowych, co np. koresponduje z poglądem w mitologii hinduskiej, że „Skanda był dzieckiem”.

Ma w sobie bardzo wiele z Wiatru. Jego symbolem i atrybutem są Łuk i Strzały, których jednakże Łucznik używa tylko w celu wzbudzania Miłości i Pożądania (lub niechęci) w „obiektach swoich ataków” (w Bogach i Ludziach).

W mitologii słowiańskiej chyba „niezbyt niewidoczny”, w bałtyckiej Bubilas, Babilos, hinduskiej Kama, Pradjumna, italskiej Amor, Cupido (od „kup” - „pożądać”, być może ten sam rdzeń tkwi w słowiańskim Kupale [?], byłby więc to „słowiański Kupido” ? ), w greckiej Eros.

146. Eros i Psyche, rzeźba w stylu antycznym (źródło: Internet, str.:

http://aaakotki.bloog.pl/id,519716,title,Michal-Pietrzykowski-Eros,index.html?smoybbtticaid=614544

Dusza (Psyche):

Żeński Odpowiednik Łucznika-Erosa, ale nie tylko. Również „bezcielesna”, ale przedstawiana zazwyczaj jako Motyl (Ćma), czyli symbol Duszy ludzkiej lub Pszczoła (w Indiach – to samo, ale była tam również „Owadem Bliźniaków-Aświnów, a Cięciwa Łuku Kamy sporządzona była ze złączonych ze sobą Pszczół”).

Obok Motyla-Ćmy i Pszczoły symbolem Duszy była też w mitach Jaskółka, z czego wynika, że postać Duszy musiała być tak jak Eros - „skrzydlata”. Czasem jednak przedstawiano ją jako piękną Młodą Dziewczynę. Jest ona Siłą Życiową, dlatego chyba w mitologii słowiańskiej nosi imię Żywia, Żywie, w bałtyckiej Austeja (?), hinduskiej Rati, Priti, hetyckiej Kamrusepa (?), greckiej Psyche, Melissa (?)

147. Psyche, rzeźba grecka (źródło: Internet, str.:

http://hellenika.art.pl/Mitologia/slides/Paryz_2007-06-09_213.html

Leśny (Pan):

Wszystkie właściwie Bliźniaki Wężowe mają w sobie „coś z Węża i coś podobnego do innego Brata-Bliźniaka”, co nie dziwi, bo wszystkie są Dziećmi Ognistego Węża i Wnukami Wielkiego Węża. Tak też i Leśny łączy w sobie cechy i kompetencje Ognistego Węża (jako Boga-Kozła Płodności), z niektórymi cechami i kompetencjami Strzelca-Apollona (opieka nad Zwierzętami, Pastwiskami, Polami, które w warunkach bytowania dawnych Praindoeuropejczyków były często Polanami śródleśnymi [por. nazwę słowiańskiego plemienia „Polan”]). Nawet nieco kompetencji Suki-Dziewicy się tu znajdzie, gdyż tak jak ona, patronował całej Dzikiej Przyrodzie, nosząc nawet przydomki: „Wilczy Pasterz” i „Niedźwiedzi Pasterz”. Toteż, mimo „koźlego” wyglądu, nosił także przydomek „Pies Wielkiej Bogini”, mogąc przybierać postać Wilczo-Psią, oraz Wężową.

Właściwie jego Osoba „pochodzi” wprost z epoki paleolitu i mezolitu, gdy funkcjonował zapewne jako Główne Bóstwo najdawniejszej mitologii człowieka. Z tego bowiem Archetypu wywodzi się na pewno i „rogata postać” greckiego Pana (który podobnie jak Eros był „podwójnie urodzony”: pierwotnie jako „Praistota”, potem jako Pan, Wielki Faun w postaci Satyra lub innego „Rogacza” (por. obrazek nr 2 z „Kosmogonii”), i celtyckiego „jeleniorogiego” Cernunnosa (por. obrazek niżej), i Odyńca Welesa (patrz też dalej, inny artykuł).

Przebywał najchętniej w Lasach, Górach i Gajach. Potrafił być groźny dla Ludzi naruszających jego spokój i porządek w Przyrodzie, ale mógł także przynieść szczęście w Polowaniu (jak np. fiński Tapio).

148. Celtycki Cernunnos na Kotle z Gundestrup w Danii, II-I w. pne

(źródło: Wikipedia)

149. Grecko-rzymski Pan-Faun (Pan i Daphnis) - rzeźby starożytne

(nauka gry na fletni Pana) (źródło: Internet, Wikipedia oraz str.:

http://www.liveinternet.ru/users/lviza_neo/post120020330/

150. Italski Sylwanus, rzeźba rzymska (źródło:Wikipedia)

W mitologii słowiańskiej jest on przedstawiany jako: Dziad Leśny, Leśny Car, Leszij, Lesowik, Laskowik, Laskowiec, Dębiec, Borowy, Borowiec, Wilczy Pasterz (Vuc'ij Pastir) i jeszcze inaczej, w bałtyckiej Gonglis, Puszkaitis, Puszaits, hinduskiej Puszan, osetyńskiej Tutyr, Sau Dzuar, dardyjskiej Praba (?), italskiej Faunus, Picus, Sylen, Sylwan, celtyckiej może Balor (?), greckiej Pan, Priap i Sylen, germańskiej Wolsi (?), fińskiej Tapio, Lous (?), Palvanen (?).

151. Słowiański Bóg-Leszij w malarstwie „fantasy” (źródło: Internet,

str.: http://slowianskibestiariusz.pl/bestiariusz/demony-lesne/leszy/)

Leśna (Dziwa Baba ?):

Niby Partnerka Leśnego, posiadająca jednak „wyrazistą autonomię”. Jako Opiekunka Lasu, była nawet dosyć przyjazna Ludziom i Życiu, żyjącą w harmonii z Dzikimi Zwierzętami, ale posiadała także drugą, „Złowrogą i Morderczą Twarz-Naturę” „Baby Jagi” (Jęgi, od „jęczeć”), wrogiej Ludziom i „porywającej dzieci” (por. bajkę „o Babie Jadze”). Ma więc charakter mocno zbliżony do cech „złowrogiej postaci Artemidy-Rzeźniczki)

152. Słowiańska przyjazna Borana w malarstwie „fantasy” (źródło: Internet,

Malarstwo Jerzy Przybył)

153. Złowroga Baba Jaga w malarstwie „fantasy” Wiktora Korolkowa

(źródło: Internet, str. malarza)

W mitologii słowiańskiej Leśna, Dziwa Baba, Mati Leśna,Lisyvka, Sumina, Leśna Matka, Dziwożona (?), Baba Jaga (Jęga), Łojma, Czarcicha, w bałtyckiej Ragana (?), hinduskiej Aranjani, tadżyckiej Markum (?), italskiej Fauna, Bona Dea (?), fińskiej Juonetar (?).

*****

Dla uzupełnienia „sześcio osobowej postaci” hinduskiego Skandy powinienem przytoczyć tutaj jeszcze Gryfa-Polnego i jego Partnerkę Polną, ale w związku z tym, że „Gryf-Siemarłgł był Strażnikiem Drzewa Kosmicznego i jako taki, mógł pojawić się w mitologii dużo wcześniej, wraz z Drzewem Kosmicznym (?), te postacie mityczne, nie bacząc na ich ewentualną przynależność do Skandy, – omówiłem już wcześniej.

Pozostałe Potomstwo Ognistego Węża:

Oprócz Bliźniaków Wężowych był Ognisty Wąż Ojcem Nimf Ziemskich i Bożków Ziemskich. Inne „Indigetes” (Opiekunowie życia ludzkiego) będą omówieni w IX części opracowania „Po Potopie”, jako tzw „Czwarte Pokolenie Bogów i Herosi”. Będzie to właściwie Potomstwo Bliźniaków i Bożków (lub Nimf), a nie bezpośrednio Ognistego Węża. Wielu z nich będzie zresztą miało związki z Kultem Zmarłych, gdy Dusze Zmarłych Ludzi i Herosów „awansują do postaci półboskiej”.

Nimfy Ziemskie i Brzegów Wód:

Są to Boginki Ziemskie, objawiające z zasady życzliwe, ale też czasem i groźne dla Człowieka aspekty Płodnych Mocy i Urody Natury. Było ich bardzo wiele, w różnych kategoriach, dlatego nie da się stworzyć żadnej ich „systematyki”. Bywały piękne, młode i mądre, ale bywały także odrażająco brzydkie i stare”. Są to „zbiorowe” Dzieci Natury – Bogini z Drzewa-Wlk. Suki-Kocicy, zapłodnionej przez Ognistego Węża. Bywają Kochankami Bogów, Bożków, Herosów i Ludzi, dla których potrafiły być zwodnicze i niewierne.

W mitologii słowiańskiej: Rusałki, Wiły, Samowiły, Założnyje, Zagorkinje, Boginki, Wieszczyce, Mamuny, Siubiele, Odmienice, Lamie, Łamije, Górskie Majki, Brzeginie i Bereginie (o ile nie jest to zniekształcenie postaci Peregyni), Dziwożony, Cz'ertówki i inne, w bałtyjskiej Dejwy, irańskiej Peri, dardyjsko-tadżyckiej Peri i Dżacze, Szawan, Halmasti, ormiańskiej Aralezy (?), italskiej i greckiej Nimfy, Charyty, Dryady, Meliady, Epimeliady, Hamadryady, Menady, Hyady, Bakchantki (?), Oready, Orestrady, Alseidy, Limnady, Napaje, Patraje, Epochtydy, Chtonie, Katachtonie i inne, germańskiej Holdy, Idysy (?), tureckiej Ałbasty, mongolskiej Ałmasy.

154 – 159. Nimfy Ziemskie Rusałki w malarstwie „fantasy” Wiktora Korolkowa

(źródło: j.w.)

Bożkowie Ziemscy:

Męskie odpowiedniki Płodnych Sił Natury, „zbiorowe” Dzieci Ognistego Węża-Kozła i Bogini z Drzewa w różnych jej postaciach. Było ich również wielu, choć w mniej licznych kategoriach jak Nimf. Mieli bardzo wiele wspólnego ze Światem Pozagrobowym (np. postacie: Kozła, Psa, Węża itp.). Byli Kochankami wszystkich, żeńskich i męskich Istot Żywych i Boskich. Wiecznie „nienasyceni seksualnie, molestowali „wszystko, co się porusza”. Bardzo często towarzyszyli różnym Bliźniakom Wężowym. Przeważnie mieli postacie Pana (Fauna).

W mitologii słowiańskiej Diwyj Muż, Boruty, Rokity, Czarty (od „kerti” - ciąć), Biesy (od „baisaiti” - bać się), hinduscy Kinarowie Panjowie (?), dardyjskiej Szawan (?), osetyńskiej Barduagowie, Duagowie, italskiej Faunowie, Syleny, celtyckiej Fomoraigowie (?), greckiej Satyrowie (postać od Pana), Bakchowie (?), Syleny, germańskie Alfy (Elfy, wywodzone z Kultu Zmarłych), tureckiej Męskie Ałbasty i mongolskiej Męskie Ałmasy.