Paleolit górny - 9. Kultura magdaleńska późna
Zespoły magdaleńskie [1]
I. Informacje o kulturach:
Ostatnia faza rozwoju kręgu
magdaleńskiego charakteryzuje się migracjami w kierunku Niżu.
Na tym podłożu kształtują się -
najpewniej również pod wpływem zewnętrznym – inne kultury tzw
kręgu tarnowiańskiego. Ludność magdaleńska (sądząc ze składu
fauny towarzyszącej znaleziskom) bytowała na granicy tundry z
elementami stepu i lasu. Gospodarkę opierano na myślistwie
(wcześniej koń, renifer, lokalnie ssaki leśne). W Dryasie lub
interstadiale Raunis-Meiendorf ludność kręgu magdaleńskiego wiąże
swoje losy ze zwierzętami strefy tundry, przede wszystkim
reniferami, co odznacza się wyraźnie w obrębie kultury
magdaleńskiej późnej. Schyłkowo-magdaleńska ludność tundrowa,
która zaczęła się wówczas rozprzestrzeniać na Niż Europejski
występuje obok pokrewnego typu kultury tego kręgu, kultury
hamburskiej. [1]
Obozowiska kultur magdaleńskich
zakładano w jaskiniach i schroniskach skalnych oraz na wysoczyznach,
budując na terenach otwartych lekkie szałasy, okrągłe, owalne lub
prostokątne, wspierane na żerdziach. Obróbka kości w kręgu
magdaleńskim stała na wysokim poziomie. [1]
Stosunkowo najpełniejsze są
inwentarze kultury magdaleńskiej późnej z Grzybowej Góry Rydna i
Antoniowa, które uzupełniają ubogie inwentarze z jaskiń Jury
Krakowsko-Częstochowskiej. [1]
I.
Scena z życia człowieka w górnym paleolicie (źródło:
Internet, Zdenek Burian, malarstwo])
I.
Inwentarze i znaleziska luźne:
1. Skrobacz magdaleński Kielce (Małopolska) (przypadkowe znalezisko luźne) [2]
2., 2B. Skrobacze magdaleńskie (Austria) i Morawy (Czechy) (źródło: [5])
2C. Skrobacz hamburski (Austria) (źródło: [5])
2D. Narzędzia magdaleńskie (Dolina Prądnika, Małopolska) (źródło: [1])
2E. Narzędzia magdaleńskie (Grzybowa Góra i Małopolska) (źródło: [1])
3. Figurka magdaleńska konia (z rogu renifera) (Francja) (źródło: [4])
3B., 3C. i 3D. Wyroby kościane (Jasknia Pekarna, Morawy i Malta, Syberia) (źródło:[5])
3E. Renifery, ryt na kości, kult. magdal. (Francja)(źródło: [5])
4. Szałas późnopaleolityczny (rekonstrukcja) Grzyb. Góra Rydno (Małopolska) (źródło: [4])
5. Zasięg kręgu magdaleńskiego (źródło: [1] str. 169)
5B. Wędrówki reniferów i ludności kultur schyłkowo paleolitycznych
(źródło: Internet, wg autorów jak na mapie)
III. Datowanie:
Podając za
Kozłowskimi można określić wiek znalezisk typu kultury
magdaleńskiej późnej w Polsce na ok. 11 tysięcy lat pne.
6. Miejsce w tabeli stratygraficznej (źródło: przypis [2], str. 21)
Przypisy:
[1]. Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Epoka kamienia
na ziemiach polskich, PWN, Wa-wa 1977
- Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Pradzieje Europy
od XL do IV tys. p.n.e., PWN, Wa-wa 1975.
[2].
PMA Kraków:
[2].
Artefakt
znaleziony w Kielcach: 1).1966 r., Kielce, wykop koło cmentarza
prawosławnego , w warstwie brązowo-żółtej glinki wieku
plejstoceńskiego na głębokości ok. 0,5 m. pod warstwą gleby.
Możliwe przemieszanie osadów. Znalezisko autochtoniczne w warstwie,
gdyż oblepione w/w gliną. Narzędzie wykonane z grubego wióra
krzemienia siwego, prawdopodobnie pochodzenia południowopolskiego,
mniej więcej prostokątne, typowy skrobacz-drapacz magdaleński,
nieco podobny do okazu z Doliny Przemszy. Tak daleko na pn. zachód
Polski docierali chyba tylko reprezentanci kultury magdaleńskiej
późnej.
Sposoby oprawy
skrobaczy (fot. 3B)
Jako
znalezisko odosobnione, luźne, nie może być dowodem na stałe
zamieszkiwanie tutaj człowieka magdaleńskiego z gatunku Homo
sapiens sapiens fossilis, ale świadczy o epizodycznym pobycie
(albo wędrówkach) na tym terenie ludności wymienionej kultury,
podążającej śladem stad reniferów w tundrze, odbywających się
zazwyczaj latem.
Miejsce znalezienia potwierdza kierunek tych wędrówek z terenów
dzisiejszej Polski Południowej, do Polski Centralnej na Niż
Europejski, w czasie krótkotrwałego ocieplenia klimatu Bolling
zlodowacenia północnopolskiego Wurm około 11 tys. lat pne.
[5]. Jelinek J., Atlas prahistorii człowieka, PWR i L
Wa-wa 1977
Uwaga: Wolno kopiować
i cytować jedynie pod warunkiem podania
źródła
i autora !!
