Pradzieje Małopolski –

Mezolit - 12. Kultura komornicka


Zespoły komornickie [1]


I. Informacje o epoce i kulturze z Wikipedii:
„Mezolit (gr. mesos 'średni' i lithos 'kamień'), środkowa epoka kamienia, epipaleolit – środkowy okres epoki kamienia trwający od około 11000 – 7000 p.n.e. na Bliskim Wschodzie i około 8000 – 4800 p.n.e. na terenach Niżu Środkowoeuropejskiego, stanowiący stopniowe przejście od paleolitu do neolitu i związany z postępującymi przemianami klimatycznymi (schyłek zlodowacenia).”

„W mezolicie wyróżnia się trzy fazy (okresy) klimatyczne:

• fazę preborealną – stopniowe ocieplenie klimatu po ustąpieniu lodowca, występowanie lasów iglastych
• fazę borealną – znaczne ocieplenie, duży udział lasów liściastych, wzrost wilgotności, poziomu morza, powstanie jezior, bagien i torfowisk,
• fazę atlantycką – ustabilizowanie klimatu, łagodne zmiany pór roku.
  

Okres ten cechuje przejście z gospodarki łowiecko-zbierackiej do gospodarki wytwarzającej. (...) Podstawowe źródła wyżywienia w okresie mezolitu stanowiły zbieractwo, łowiectwo, rybołówstwo i początkowe rolnictwo, nastąpiło udomowienie owcy i świni. Wynalezione zostały: siekiera, łuk, czółno, rozpoczęto wydobycie krzemienia w kopalniach odkrywkowych (w Polsce – Orońsko), pojawiają się wyroby mikrolityczne, początki plecionkarstwa i tkactwa. Ludność mezolityczna prowadziła jeszcze na ogół koczowniczy tryb życia (okresowe osady otwarte i schronienia skalne).
Mezolit jest najlepiej poznany na terenie Europy, gdzie wydziela się trzy podstawowe zespoły kultur: krąg zachodni (zob.gł. kultura tardenuaska), krąg północny (czasami błędnie utożsamiony z kulturą maglemoską) i północno-wschodni (którego zachodnim odłamem jest kultura kundajska).” (…) „Mezolit jest zjawiskiem regionalnym, związanym ze sposobem adaptacji wczesnych społeczności ludzkich do nowych warunków środowiskowych.” (...)

„Na ziemiach polskich (…) wyróżnić można cztery kultury archeologiczne mezolitu: kultura komornicka, kultura janisławicka, kultura kundajska, kultura chojnicko-pieńkowska. W okresie mezolitu na ziemiach polskich wystąpiła mikrolityzacja i geometryzacja kształtów narzędzi czyli tendencja do zmniejszania wielkości ostrych narzędzi i broni krzemiennych. Mikrolityzację zainicjowała lepsza technika delikatnego retuszu, także brak i trudności z dostępem do krzemienia.”

„ Kultura komornicka – kultura wczesnego i środkowego mezolitu na terenach Polski. Nazwa niniejszej jednostki kulturowej związana jest z eponimicznym stanowiskiem Komornica, położonym na Mazowszu.” (…) Rozwój owej jednostki kulturowej wyznaczają daty od ok. 10 do ok. 7 tys lat temu, najdłużej na Śląsku. Po odejściu grup świderskich, na tereny obecnej Polski napłynęły grupy mezolityczne z terenu Niżu Niemieckiego, związane z powstałą mezolityczną już kulturą Duvensee.”

I. Łowcy strefy lasu (mezolit) (źródło: Internet, autor nieznany)

 

II. Obozowisko mezolityczne Mszano k/Brodnicy (źródło: Internet, [3])

Muzea Pradziejów Małopolski i inne:

II. Inwentarze i znaleziska luźne:

1. Narzędzia mezolityczne kult. komornickiej (Dolina Przemszy, Małopolska) (źródło: [2])

 2., 2B., 2C. i 2D. Zespoły narzędzi komornickich (Niemcy, Zach. Europa) (źródło: [5])
 

3. Narzędzia mezolityczne Otmuchów (Śląsk) (źródło: Internet [6])

 

 4. Narzędzia komornickie Komornica i Swornigacie (Mazowsze) (źródło: [1])
 

4B. Typologia zbrojników mezolitycznych (źródło: Internet [6])

 

 5. i 5B. Zasięg kultury komornickiej w Polsce (źródło: [1] i Wikipedia)



III. Datowanie:

Podając za Kozłowskimi można określić wiek znalezisk kultury komornickiej w Polsce na ok.7,5 do 7 tysięcy lat p.n.e., na okres Borealny-Ancylus Holocenu. 

 

6. Miejsce w tabeli stratygraficznej (źródło: przypis [1], str. 21)


Przypisy:

[1]. Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Epoka kamienia na ziemiach polskich, PWN, Wa-wa 1977

- Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Pradzieje Europy od XL do IV tys. p.n.e., PWN, Wa-wa 1975.

- Kozłowski St. K., Pradzieje ziem polskich od IX do V tysiąclecia p.n,e., PWN, Wa-wa 1972

[2]. PMA Kraków: [1-4]. Artefakty znalezione w latach 1962-1978-1985 w południowym korycie Doliny Przemszy, powierzchniowo, w piaskach plejstoceńsko-holoceńskich. Narzędzia wykonane przeważnie z krzemienia brązowo-żółtego, prawdopodobnie pochodzenia jurajskiego, południowopolskiego.

1). Bardzo typowy dla kultury komornickiej mały drapacz krzemienny typu „groszak”, używany zapewne w oprawie pionowej., 2). Średniej wielkości skrobacz krzemienny mezolityczny, o typie zębatownękowego, dosyć charakterystyczny dla przemysłu komornickiego., 3). Mały rdzeń krzemienny dwupiętowy o cechach komornickich., 4). Typowy zbrojnik komornicki trójkątny, mały. Składnik broni złożonej, najpewniej grocik strzały łuku lub jej boku przy grocie.

7., 7B. i 7C. Sposoby oprawy podobnych narzędzi krzemiennych (źródło: Internet, [4])

Jako znaleziska odosobnione, nie mogą być dowodem na stałe zamieszkiwanie tutaj człowieka kultury komornickiej, ale świadczą o epizodycznym pobycie (albo wędrówkach) na tym terenie ludności mezolitycznej, prowadzącej w środowisku leśnym gospodarkę typu zbieracko-łowiecko-rybackiego, polując na wszelką faunę zamieszkującą to środowisko.

„Żyli w niewielkich 3 - 5-osobowych grupach, prostych rodzinach, które utrzymywały się dzięki eksploatacji środowiska leśnego i wodnego. Każda grupa posiadała własny teren łowiecki o powierzchni ok. 50-100 km2 na osobę. Ludzie ci, żyjący w początkach środkowej epoki kamienia (mezolit), stworzyli niepowtarzalną, bardzo wyspecjalizowaną kulturę opartą na myślistwie, zbieractwie i rybołówstwie. Mimo pozornego ubóstwa kultury materialnej potrafili doskonale radzić sobie w środowisku przyrodniczym, a ich kultura duchowa i społeczna w miarę postępu badań okazuje się coraz bardziej oryginalna i bogata.” [3]

8. Podobny typ krajobrazu (źródło: Internet, Wikipedia)

[3]. http://ziemialubawska.blogspot.com/2011_01_23_archive.html

http://polaneis.pl/miejsca/zycie-mysliwych-z-mszana-sprzed-10-000-lat-w-muzeum-spichlerz-w-brodnicy

[4]. http://www.zabytki.pl/sources/muzea/lodz/lodz-archeo01.html
http://www.keap.umk.pl/eksperymenty-z-broni261-miotan261.html

[5]. http://arbannig.blogspot.com/p/regional-limburg-nl-mesolithic.html

[6]. http://www.archeo.uni.wroc.pl/2013-1/SSA54/m1.pdf
http://www.archeo.uni.wroc.pl/2013-1/SSA54/m1.pdf

Uwaga: Wolno kopiować i cytować jedynie pod warunkiem podania

źródła i autora !!