czwartek, 14 lutego 2019

Pradzieje Małopolski –
Mezolit - 15. Kultura janisławicka




Zespoły janisławickie [1]



I. Informacje o epoce i kulturze:
    O kulturach mezolitycznych panujących na ziemiach polskich w mezolicie pisałem już w artykułach poprzednich. Tutaj przypomnę jedynie ogólne informacje na temat życia ludności mezolitycznej oraz wspomnę o młodszej fazie polskiego mezolitu, reprezentowanej przez kulturę janisławicką (również i chojnicko-pieńkowską, o której tu nie wspominam).
„Okres ten cechuje przejście z gospodarki łowiecko-zbierackiej do gospodarki wytwarzającej. (...) Podstawowe źródła wyżywienia w okresie mezolitu stanowiły zbieractwo, łowiectwo, rybołówstwo i początkowe rolnictwo, nastąpiło udomowienie owcy i świni. Wynalezione zostały: siekiera, łuk, czółno, rozpoczęto wydobycie krzemienia w kopalniach odkrywkowych (w Polsce – Orońsko), pojawiają się wyroby mikrolityczne, początki plecionkarstwa i tkactwa. Ludność mezolityczna prowadziła jeszcze na ogół koczowniczy tryb życia (okresowe osady otwarte i schronienia skalne).” [Wikipedia]
„Kultura janisławicka

„Rozwój owej jednostki kulturowej wyznaczają daty od ok. 6 do ok. 5 tys lat temu. Powstanie tej kultury nie jest do końca poznane, jednak wskazuje się na wschodnią proweniencję. (…) Zanik k. janisławickiej spowodowany był rozwojem kultur neolitycznych, co zapewne wiązało się z powolnym przechodzeniem społeczności na gospodarkę wytwórczą. Chronologia tej kultury mocno zazębia się z obecnością neolitycznych kultur pochodzenia naddunajskiego.” [j.w.]
„Obozowiska, przeważnie kilkuszałasowe, zakładano na wydmach oraz terasach rzecznych. (...)
[Wikipedia]











 
I. i IB, Życie człowieka (mezolit) (źródło: Internet, autor nieznany [3])



Muzea Pradziejów Małopolski i inne:


II. Inwentarze i znaleziska luźne:


1. Narzędzia mezolityczne kult. janisławickiej (Dolina Przemszy, Małopolska) (źródło: [2])




2. Narzędzia mezolityczne (źródło: Wikipedia [3])


3. Zespół dodatków grobowych (Janisławice, Małopolska) (źródło: Internet [4] [5])


4. Zbrojniki janisławickie (groty strzał) (od ok. 6,5 do ok. 5 tys. l.pne.
Łęg Starościński. Ze zbiorów Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce)
(Mazowsze) (źródło: [6])
 

5. Narzędzia janisławickie (Grzybowa Góra i in., Małopolska) (źródło: [1])
  

6. Łodzie „dłubanki” mezolityczne wydobyte z jeziora (źródło: Internet [5])
 





































 6B., 6C. i 6D. Sposoby polowania w mezolicie (źródło: [5])





7. Zasięg kultur sch. mezolitu i neolitu w Polsce (źródło: [1] i Wikipedia [3])

III. Datowanie:
Podając za Kozłowskimi można określić wiek znalezisk kultury janisławickiej w Polsce na ok.
6 do 4 tysięcy lat p.n.e., na okres Atlantycki, optimum klimatyczne Holocenu. 
 



8. Miejsce w tabeli stratygraficznej (źródło: przypis [1], str. 21)
 

Przypisy:

[1]. Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Epoka kamienia na ziemiach polskich, PWN, Wa-wa 1977

- Kozłowski J. K., Kozłowski St. K., Pradzieje Europy od XL do IV tys. p.n.e., PWN, Wa-wa 1975.

- Kozłowski St. K., Pradzieje ziem polskich od IX do V tysiąclecia p.n,e., PWN, Wa-wa 1972

[2]. PMA Kraków: [1-?]. Artefakty znalezione w różnych miejscach Polski ...
1).- ?). - ??? Skrobacze, dosyć sporych rozmiarów, używane prawdopodobnie w poziomych oprawach z kości lub drewna. Niektóre mogły tez pełnić inne funkcje. Bardzo typowe dla kultury janisławickiej, szczególnie nr nr 2) i 4) są mocno podobne do niektórych okazów z Poręb Dymarskich, Grzybowej Góry i Janisławic. 3). - średniej wielkości skrobacz krzemienny zębatownękowy, również dosyć charakterystyczny dla przemysłu janisławickiego. ???















9. i 9B. Sposoby oprawy niektórych narzędzi mezolitycznych (źródło: Internet, [7])

Jako znaleziska odosobnione, nie mogą być dowodem na stałe zamieszkiwanie tutaj człowieka kultury janisławickiej, ale świadczą o epizodycznym pobycie (albo wędrówkach) na tym terenie ludności mezolitycznej tej kultury, prowadzącej w środowisku leśnym gospodarkę typu zbieracko-łowiecko-rybackiego, polując na wszelką dostępną tutaj faunę..


    10. Podobny typ krajobrazu (las mieszany) (źródło: Internet, Wikipedia [3])


http://www.pma.pl/2016/Janislawice/zabytki-kosciane-ozdoby-3.php
http://www.pma.pl/2016/Janislawice/nowe-spojrzenie-na-czlowieka-z-janislawic.php



[6]. http://www.kulturalowiecka.pl/region_prehistoria.html


[7]. http://www.zabytki.pl/sources/muzea/lodz/lodz-archeo01.html
http://www.keap.umk.pl/eksperymenty-z-broni261-miotan261.html




Uwaga: Wolno kopiować i cytować jedynie pod warunkiem podania
źródła i autora !!



Autor: o