Drobne rycerstwo
średniowieczne
20. Kazimi(e)rscy
herbu Nabram z Kazimierzy Wielkiej
i
Kazimi(e)rscy herbu Biberstein z Kazimierzy Małej:
1.
Pochodzenie i występowanie rodzin
Nazwisko Kazimierski
mogło
powstać w średniowieczu od nazw miejscowości: Kazimierz,
Kazimierza, Kazimierzów itp. Miejscowości
tych nazw było w Polsce zbyt wiele, aby tutaj o wszystkich
wspominać. Od nazw wsi Kazimierza
Wielka i Kazimierza
Mała powstały nazwiska dwu rodzin
Kazimierskich herbów Nabram i Biberstein
z pow. pińczowskiego. [4] [6]
Słownik nazwisk
polskich Kazimierza Rymuta, według danych z lat 90-tych ub.
wieku,
wymienia w Polsce 3534
osoby tego nazwiska, zapewne wszystkich znanych rodzin (różnych
herbów). [9]
Rodziny te, od
średniowiecza, aż do chwili dzisiejszej w Polsce obecne, należały
niegdyś faktycznie do wymienionych herbów i były
drobno rycerskimi rodami małopolskimi,
których korzenie były związane właśnie z wymienionymi wyżej
miejscowościami, jako ich gniazdami rodowymi. Czy wszyscy ich
reprezentanci „zachowali swój klejnot szlachecki w następnych
wiekach – nie jest dzisiaj istotne. Historia wspomina o nich dosyć
krótko.
2.
Herb i zawołanie
Nabram (Abram,
Nabra, Kłobuk, Stańcowie, Waldorff, Wendorf).
Najwcześniejsze wzmianki
herb z okresu dynastii Piastów. Rok powstania 1292-1386. Najwcześniejsze źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480 „Insygnia” polskiego historyka Jana Długosza. [Wikipedia] [4] [6]
1. Herb Nabram (źródło:
Wikipedia)
Biberstein
(Bibersztein, Bibersztajn, Bibersztyn, Bieberstein, Momot,
Wiberszten) – polski herb pochodzenia niemieckiego. Posługiwano
się nim głównie w ziemiach: krakowskiej i sandomierskiej.
Opis herbu
W polu złotym róg jeleni czerwony o pięciu (czterech - Momot) sękach w słup.W klejnocie samo godło.
Najwcześniejsze wzmianki
Bartosz Paprocki w Gnieździe cnoty podaje, że herb ten
był notowany w Polsce już w 1094 r (…) . herb ten na ziemiach
polskich zapoczątkował. Ród Biberszteinów do Polski przybył ze
Śląska.
Pierwszy raz pojawia się w źródłach pisanych w 1432 r.
Znane są pieczęcie polskie: 1223 – Mikołaj Henrykowicz Borus, sołtys prędociński, 1259 – Gunter Bibersztajn. [Wikipedia [4] [6]
1B. Herb Biberstein
(źródło: Wikipedia)
Wspominałem już kilkakrotnie przy omówieniu
innych rodów z olkuskiego, że wiele rycerskich herbów polskich, w
tym herb Biberstein-Momot, nawiązuje do pogańskich mitów
słowiańskich, których znajomość i tradycja jeszcze nie zanikły
nawet w XIV i XV wieku, a konkretnie do mitycznej walki Boga Nieba
Peruna z Bogiem Zaświatów Welesem. Róg jeleni z herbu Momot
nawiązuje do „rogatego” boga Welesa. (Derwich i Cetwiński [11])
3.
Gniazda rodzin Kazimierskich
Jak to już
zaznaczyłem na wstępie, rodowymi gniazdami
Kazimierskich z pińczowskiego są wsie Kazimierza Wielka i Mała
koło Skalbmierza w dzisiejszym pow. kazimierskim woj.
świętokrzyskiego. Nazwa wsi (dzisiaj miasta)
jest „patronimiczna” i wywodzi się od imienia Kazimierz.
Andrzej
Bienias, historyk i regionalista pochodzący z Kazimierzy o
początkach nazwy wsi mówi: „Przed Kazimierzem Wielkim było
dwóch władców o tym imieniu: Kazimierz Odnowiciel - książę
Polski w latach 1034-1058 oraz Kazimierz Sprawiedliwy - od 1166 roku
książę wiślicki, a w latach 1177-1194 książę krakowski. Nazwa
miasta pochodzi od jednego z tych władców.” [15]
O
miejscowościach tych informacje przytaczają różne historyczne
źródła. Najbardziej kompletne i najstarsze udostępnia praca
zbiorowa polskich historyków, sukcesywnie wydawany przez PAN
„Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w
średniowieczu”, który pod hasłem Kazimierza Wielka” podaje:
[14]
1. 1419 n., 1581 pow. prosz. (GK 1 s. 144; ŹD s. 12); 1326 n. par. własn; siedziba dek. (MV 1 s. 133); 1335-45 dek. Wawrzeńczyce (MV 1, 273; 2 s. 188); 1346 n. dek. Brzesko Stare (MV 2 s. 193); 1374 dek. Brzesko Nowe (Rejestr świętop. k. 32); 1470-80 dek. Kazimierza Wielka – Witów (DLb. 2 s. 142); 1529 dek. Witów (LR s. 164). (...)”
Słownik Geograficzny
Królestwa Polskiego pod red. Chlebowskiego i Sulimierskiego na
temat tych wsi podaje informacje zamieszczone tutaj poniżej: [5]
2. i 2B. Informacje na temat wsi Kazimierza Wlk. i
Mł. z w/w źródła
3.
Lokalizacja wsi Kazimierza w Małopolsce (źródło:
Google Maps)
4. i 4B. Kazimierza
Wielka współcześnie (źródło:
Internet, Wikipedia i str.:
http://www.kazimierza.tatuin.com.pl/portal/
4. Najważniejsze
gałęzie rodziny
Wsie Kazimierza Wielka i
Kazimierza Mała w kazimierskim od czasów
najdawniejszych należały do dóbr rycerskich.
Internetowe źródło:
Rody
ziemiańskie XV i XVI wieku. T. 1, Małopolskie rody ziemiańskie,
Krzepela,
Józef podaje „za Długoszem” o miejscowym rodzie (rodach ?)
Kaziemierskich następujące informacje:
[13]
Kazimierza wielka
Pr./Pin. p. w mlejscu.
1437. - Dług.
Kazimirscy h. Nabram (in. Pielgrzymów. i Waldorf) Hele.
374. 745: 782. Ul.
347. II.
143. 144.
Kazimierza mała
Wiśl./Pin. p. w miejscu.
Dług. Kazimirscy h.
Biberstein
- jedni z Zagórskimi
III. 418.
- Ns. M. Pol. w I. b. III. 418. Casimirszczy de domo Bibersteinitem de Zagorzycze (...) Bibersten III. 418.
1387-1419 Mściwoj Białoń z K. W., → Jankowic [par. Książnice], Więckowic [par. Wojnicz] i Trzewlina h. Rawa, s. Andrzeja z Trzewlina, kaszt. Czechowskiego i Zochny c. Jakuba z Dębna ; 1387-8 tenże procesuje się ze swoją ciotką ww. Kenną wd. po Piotrze ze Szczekocin i jej kmieciami z K. W. (SP 8 uw. 37/4, 38/11, 43/1, 104/11, 109/23, 114/9); (…)
Mściwoj z K. W. pozywa Sobka, Piotra, Krzyszka, Błażka, Michała i Przybka [kmieci] o zaoranie bezprawne jego ról (SP 8 uw. 104/10); (…)
1395 Mściwoj z K. W. i Więckowic pozywa Mściwoja z Kozłowa o 100 grz. z racji poręczenia za Kennę z Dębna wd. po [kaszt.] lubelskim i za jej dwóch ss. Jana i Piotra [ze Szczekocin] (ZK 2 s. 273, 360); 1396 → Donosy;
1397 Jan kmieć z Woli Suchczyńskiej [dziś Wola Sufczyńska, par. Dębno] skazany na karę XV za zbiegnięcie od Piotrasza z K. W. [i Szczekocin]. Piotrasz kmiecia odzyskuje (SP 8, 6118)
1397-8 Piotrasz ze Szczekocin pozywa Mściwoja z K. W. o przeoranie ról, uczynienie ogrodu tam, gdzie była droga (SP 8 uw. 227/40, 241/21, 245/15, 260/68, 268/98);
1398 br. Piotr i Jan ze → Szczekocin dzielą dobra po ojcu [Piotrze] i matce [Kennie]. Janowi przypada m. in. połowa wsi K. W. (DSZ 74; SP 8, 7327); (…) ;
1399-1400 Jan ze Szczekocin poręcza sumę 60 grz. Janowi z Broniszowic [pow. sand.] za Dobka z Końskich [pow. opocz.] ewentualnym wwiązaniem w swoją cz. K. W. (SP 8, 9430, 10 415); (…)
1420 Jan ze Skorczowa zastawia za 20 grz. Paszkowi z Wojciechowic 1 ł. w K. W. (ZK 195 s. 46); 1423 Jan ze Szczekocin gwarantuje ww. Janowi Skorczowskiemu zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w połowę K. W., gdyby te 100 grz. Skorczowskiemu spłacił, wówczas da mu wwiązanie w 4 kmieci do przyszłego Bożego Narodzenia (GK 2 s. 89);
1425 Jan ze Szczekocin zastawia za 350 grz. ww. Skorczowskiemu całą swoją cz. K. W. (ZK 8 s. 32); 1426 Katarzyna ż. Jana ze Skorczowa ustępuje br. Pełce i Jurkowi z Glin [pow. sand.] z wszelkich praw do wiana i posagu w zastawionej im. cz. K. W.; Pełka z Glin gwarantuje siostrze Beacie, ż. Jana z Siedlisk [nie zid.], wypłacenie 14 grz. posagu ewentualnym wwiązaniem w zastawiony mu łan w K. W. (ZK 195 s. 372, 380);
1427 ww. Pełka gwarantuje Janowi z Gnojna [pow. wiśl.] zwrot 15 grz. wwiązaniem w całą cz. K. W., którą dzierży zastawem (ZK 196 s. 40).
1428 Jan ze Szczekocin sprzedaje za 700 grz. Łukaszowi Waldorffowi mieszcz. krak. połowę wsi K. W., poręczając za swoich synów i za swego bratanka Bartosza [s. Piotra] z Dębna, iż nie będą mieć pretensji do sprzedanej cz. wsi (ZK 8 s. 345);
1428-48 Łukasz Waldorff h. Nabra z K. W., mieszcz. i rajca krak., żonaty z Katarzyną c. Kunela
1429 Paszek z K. W. [dzierżawca?] pozyskał prawem kmiecia Więcesława, którego zatrzymał Jan Wojwanowski (GK 6 s. 444);
1431-2 Jan Białoń [br. Dziersława?] kapelan król., dz. K. W. (GK 4 s. 509, 574-5);
1432 Łukasz Waldorff z K. W. naganiony w szlachectwie przez Piotra Łapkę z Łapanowa i nazwany chłopem przeprowadza dowód szlachectwa. Świadkowie poświadczają, że ma on herb Nabra, wyobrażający na tarczy 3 pasy białe i 3 pasy czarne (SP 2, 2428, 2454; 7/2, 630-1, 652);
1436 Dziersław Białoń z Więckowic [s. Mściwoja] sprzedaje za 700 grz. Łukaszowi z K. W. całą swoją cz. w K. W. Małgorzata ż. Dziersława zrzeka się wszelkich pretensji do wiana i posagu (ZK 197 s. 509-12); tenże Dziersław zastawia za 4 grz ww. Łukaszowi 1/2 ł. w Cudzynowicach (ZK 197 s. 510);
1439 ww. Łukasz sprzedaje za 200 grz. Mikołajowi Kromerowi mieszcz. olkuskiemu dla ufundowanej przez tegoż altarii przy szpitalu olkuskim 12 grz. czynszu z pr. odkupu na swej wsi K. W. (ZDM 2, 529); 1441 tenże Łukasz zapisuje ż. Katarzynie c. Kunela 100 grz. wiana i 100 grz. posagu na połowie K. W. (ZK 11 s. 537); 1447 ww. Łukasz zobowiązuje się wypłacić swemu włodarzowi w K. W. Wawrzyńcowi 70 fl. węg.; powyższa suma zostaje wypłacona (ZK 198 s. 361, 409);
1456 Kazimierz Jag. skazuje K. W. na karę XIV odrzucając roszczenia o zajęcie zastawu [ciąży] (GK 13 s. 25-6);
1457-84 Mikołaj dz. i pleb. K. W., wójt dziedz. w Lipnicy [Murowanej] s. Łukasza Waldorffa, br. Stanisława, Łukasza, Feliksa i Zbigniewa ;
1457-78, zm. przed 1484 Stanisław Kazimierski dz. K. W. i → Cudzynowic, s. Łukasza Waldorffa, żonaty z Katarzyną c. Jana z Czulic );
1457-85, zm. przed 1496 Łukasz dz. K. W., → Cudzynowic i wójt Lipnicy [Murowanej] s. Łukasza Waldorffa ;
1457 br. Mikołaj pleb. i Stanisław dz. K. W., poręczając za swego młodszego br. Łukasza sprzedają z pr. odkupu za 300 fl. węg. magistrowi Piotrowi Gaszowcowi drowi medycyny czwartą cz. K. W., położoną k. kościoła, z kmieciami na półłankach: Brodą, Strugała, Piotrkiem, Noskiem, z 2 karczmami, na których są osadzeni Morawiec i Tchórz i z 2 zagrodami, na których siedzą Skrzydło1 i Golek. W skład tej cz. wchodzi też czwarta cz. wszystkich ról dworskich i opust. oraz innych przynależności. Dla siebie pozostawiają 1 karczmę opust. k. wielkiego stawu założonego na miejscu młyna i tenże staw. Mały staw przyłączają do sprzedanej cz., zapewniając Gaszowcowi wolny przepływ wody z ich wielkiego stawu. Bracia winni dać Gaszowcowi wwiązanie i wpisać je do ksiąg ziemskich prosz. pod wadium 200 grz. Jeżeli kmiecie Nosek, Strugała i Piotrek osadzeni na rolach pod kościołem nie zostaną wykupieni z rąk ciotki [?], macochy [?] (matertera) sprzedających Katarzyny, ż. Pakosza „de Randzichowice” [nie zid.], bracia winni dać wwiązanie w 3 innych kmieci: Stanisława Bora, Fabiana Opiliona i Klemensa zw. Zięć, których po wykupieniu uprzednio wymienionych kmieci z rąk Katarzyny, Gaszowiec powinien zwrócić. Bracia przekazują Gaszowcowi połowę zasiewów jesiennych (GK 13 s. 573-5);
1458 powyższa transakcja zostaje wpisana do ksiąg ziemskich proszowskich, z zastrzeżeniem, że kiedykolwiek Gaszowiec lub jego spadkobiercy otrzymają zwrot 300 fl. węg., wówczas winni ww. braciom lub ich potomkom tę cz. K. W. zwrócić (ZK 199 s. 263-5); Kazimierz Jag. unieważnia konfiskatę dóbr K. W. za niestawiennictwo na wyprawę do Prus br. nie podzielonym, dziedzicom K. W.: Mikołajowi pleb., Stanisławowi, Łukaszowi, Feliksowi i Zbigniewowi (GK 15 s. 87).
1458-61 Feliks z K. W. s. Łukasza Waldorffa (GK 15 s. 87, 420);
1458-99 Zbigniew z K. W. i → Cudzynowic, s. Łukasza Waldorffa ;
1459 Piotr Gaszowiec dziekan wydziału medycyny oświadcza, że po jego śmierci ż. Katarzyna winna dzierżyć dobra w K. W., dopóki będzie trwać w stanie wdowieństwa, w niczym ich nie naruszając ani umniejszając. Gdyby zawarła powtórnie małżeństwo, winna z tych dóbr ustąpić opiekunom dzieci i wypłacić 50 fl. węg. Gdyby dzieci już nie żyły, suma ta winna być przeznaczona na pobożne cele. Do wieku sprawnego opiekę nad dziećmi mają sprawować: mgr artium Mikołaj s. Przedbora z Koniecpola, siostrzeniec tegoż Przedbora Jan Pieniążek Iwanowski i mgr Andrzej Grzymała kolegiat Collegii Maioris (ZK 15 s. 406-8);
1461 ww. Gaszowiec cz. K. W. – kupioną za 300 fl. węg. od br. Mikołaja, Stanisława i Łukasza, którzy ręczyli za młodszych br. Feliksa i Zbigniewa co do ich zgody na sprzedaż, na co jest wpis do ksiąg ziemskich prosz. [→ 1457-8] – sprzedaje za 300 fl. węg. [jednemu z ww. braci] pleb. w K. W. Mikołajowi cz. przypadającą z działu dóbr macierzystych (GK 15 s. 420); ww. Mikołaj ustępuje br. Stanisławowi i Łukaszowi z K. W. z całej cz. wójtostwa w Lipnicy [Murowanej] przypadającej mu po matce (Teut. 3 s. 233-4);
1464 Barbara c. Łukasza [Waldorffa] z K. W., ż. Jakuba z Chrząstowa [pow. pilzn.] (ZP 34 s. 517); K. W. skazana na karę XV za niezapłacenie poboru (GK 17 s. 429); (…)
1468 Stanisław Kot [z Przybenic] pozywa Stanisława z K. W. o zbiegłego kmiecia Stanisława Gąsiorka, o wynikłą z tego szkodę wart. 10 grz., o 30 grz. długu i o wyskrobanie z pozwu imienia Gąsiorka (SP 2, 3921); Stanisław z K. W. i 2 równi mu szlachcice winni na najbliższych roczkach przysiąc, że nie porwał on gwałtem kmiecia Jana Gąsiorka z tenuty ww. Kota w Cudzynowicach; Stanisław z K. W. i 2 jego świadkowie przysięgają, że nie porwał on ww. kmiecia Jana Gąsiorka z 5 wołami, 3 cielętami, 4 krowami, 17 świniami, 9 końmi i 33 grz., a wszystko to na tym kmieciu prawem pozyskał; Stanisław z K. W. oddala oskarżenia ww. Kota, że z pozwu wyskrobał imię Stanisława Gąsiorkowica (ZK 16 s. 493, 510; 17 s. 587); (…)
1470-80 dz. Stanisław i Zbigniew h. Nabra „seu Pielgrzymowye”2; 22 ł. kmiece, 12 zagród, 6 karczem z rolami, z których 1 należy do pleb. Folwark szlach. (DLb. 2 s. 142-3);
1471 → Cudzynowice; 1472 szl. Piotr Gaszowiec dr medycyny, rajca krak., ustępuje za 300 fl. węg. na rzecz Mikołaja pleb. K. W. z całej cz. K. W., którą kupił z pr. odkupu za 300 fl. węg. od tegoż Mikołaja i jego br. Stanisława i Łukasza (ZK 152 s. 365);
1474 Mikołaj dz. i pleb. K. W. ustępuje swemu br. Zbigniewowi całą cz. ojcowizny w K. W. przypadającą mu z działu z braćmi. Zbigniew ustępuje Mikołajowi swoją cz. ojcowizny w K. W. i odtąd mają obie cz. posiadać jako bracia nie podzieleni (GK 19 s. 977); ww. Mikołaj ustępuje wieczyście swemu br. Łukaszowi całą swoją cz. w K. W. i daje wwiązanie (GK 19 s. 985);
1475 br. Łukasz i Stanisław z K. W. pozywają Nawojkę [c. Mikołaja Koniecpolskiego], ż. Macieja [Mosińskiego] wwdy wielkopolskiego [kaliskiego] (ZK 147 s. 448); → Cudzynowice;
1484 br. wielebny Mikołaj i Zbigniew z K. W. sprzedają za 1800 grz. Andrzejowi, Janowi, Janowi i Stanisławowi ss. zm. Jana z Rzeszowa kaszt. przemyskiego całą wieś K. W. i cz. Cudzynowic. Sprzedający winni pod wadium 3000 grz. stawić na roczkach proszowskich swoją bratanicę Annę, c. zm. Stanisława z K. W., ż. Mikołaja (Korzeniowskiego] z Kliszowa [pow. sand.], dla dokonania wpisu sprzedaży do ksiąg ziemskich prosz.; dopisano notkę o unieważnieniu sprzedaży za zgodą stron (GK 21 s. 990);
1485 Łukasz wójt Lipnicy [Murowanej] i dz. K. W. pozywa ww. Nawojkę, ż. Macieja wwdy pozn. (ZK 147 s. 461);
1489-92 pobór z 6 1/2 ł.;
1493-4 pobór z 6 ł.; 1498-1500 pobór z 4 1/2 ł.
1495 Anna ż. Mikołaja Korzeniowskiego oświadcza, że rezygnuje na rzecz Zbigniewa z K. W. ze spuścizny po jej stryju zm. Mikołaju pleb. w K. W. oraz z pr. bliższości do sum u Jana Złockiego ze Złotej Wielkiej [pow. wiśl.] i u Budziszowskiego po zm. Katarzynie wd. po Łukaszu z K. W. (ZK 203 s. 104);
1496 Zbigniew z K. W. i ww. Anna pozywają Andrzeja prep. kl. Bożego Ciała na Kazimierzu o bezprawne wwiązanie się w wójtostwo w Lipnicy [Murowanej], do którego mają oni pr. bliższości, jako że zm. wójt lipnicki Łukasz był bratem Zbigniewa i stryjem Anny. Sąd grodzki krak. przyznaje im pr. wwiązania w wójtostwo (SP 2, 4460);
1525-30 Stanisław Kazimirski z K. W. i → Cudzynowic ; 1525 → Cudzynowice;
1525-6 tenże daje br. Janowi, Piotrowi i Szczepanowi Wojciechowskim z Wojciechowic wwiązanie w cz. K. W. na sumę 50 fl. długu (ZK 27 s. 147, 219- 20);
1527 Zofia ż. ww. Stanisława (SP 6, 344);
1529 9 1/2 grz. czynszu z pr. odkupu należy do prepozytury szpitalnej w Olkuszu (LR s. 264);
1529-30 Feliks dz. i pleb. w K. W., br. Stanisława (LR s. 164; ZK 188 s. 77);
1530 Stanisław Kazimierski z K. W. gwarantuje Bartłomiejowi Kromfeltowi mieszcz. krak. zwrot 23 fl. ewentualnym zastawem dóbr dziedz. i zastawnych w K. W. i Cudzynowicach (ZK 188 s. 27-8); pobór z 3 1/2 ł. i karczmy (RP k. 17).
- 4. 1431 Łukasz [Waldorff] i Jan Białoń kapelan król.
[dziedzice K. W.] odprawiają sąd wg pr. pol. w K. W. o zranienie
ich ludzi przez Klemensa z Cudzynowic. (…)
- 5. (…) 1457-74 Mikołaj s. Łukasza Waldorffa dz. i pleb. K.
W. → p. 3; 1470-80 kościół pod wezw. Ś. Krzyża. Dz. snop. i
kon. wart. 40 grz. z całej wsi i z folwarku pobiera miejscowy pleb.
Należy też do niego karczma z rolami, z 1 1/2 grz. czynszu i
powabą oraz role i najlepsze łąki. Do par. należą wsie: K. W.,
Ząbków [dziś nie istnieje], Odunów, Wojciechów, Stradlice,
Podolany, Donosy, Pasimiechy [dziś Paśmiechy], Skorczów i
Słonowice (DLb. 2 s. 142-4);
(…)
ZLS
2 Żaden z Waldorffów, zw. też Kazimierskimi, nie nosił przezwiska „Pielgrzym”, ani też nie miał h. Pielgrzym, całkowicie różnego heraldycznie od h. Nabra.
© 2010-2016 Instytut Historii Polskiej
Akademii Nauk”
Internetowe źródło „Wikipedia” powtarza i uzupełnia:
„Pierwsze wzmianki o Kazimierzy Wielkiej pochodzą z 1320. Wieś za panowania króla Władysława Łokietka zapisana zostało jako Cazimiria. Na przełomie XIV i XV w. Kazimierza należała do rodziny Kazimierskich (herbu Biberstein) i znajdowała się na granicy dawnej ziemi sandomierskiej i krakowskiej. Wieś była siedzibą rodową Kazimierskich, otrzymaną w darze od Władysława Łokietka za wierną służbę, głównie za pomoc w rozprawieniu się z Henrykiem IV Probusem, jednym z jego głównych kontrkandydatów do rządów w księstwie krakowskim (1288–1290). (…) [Wikip.]
Kazimierza
Mała,
wg SGKP [5] miała w czasach Długosza czterech właścicieli ; obok
Jakóba
i Pawła herbu Biberstein Kazimierskich
części wsi posiadali także Piotr Pogórski i Stanisław Ligęza.
W r. 1663 ówczesny właściciel Stanisław
Warszycki, kasztelan krakowski wzniósł w Kazimierzy Wlk. kościół
murowany. [dop. mój - SGKP [5]]
ń
Potem
„(…) miejscowość położona w powiecie proszowskim województwa
krakowskiego była własnością kasztelana małogojskiego Sebastiana
Lubomirskiego.”
(…) Pod
koniec XVIII w.
wieś stała się własnością
rodu Łubieńskich.”
[Wikip.]
Kazimierscy (patrz wyżej) wywodzą się może ze
Szczekockich. Pierwszy z nich, Łukasz Kazimierski był szlachcicem i
mieszczaninem (rajcą) krakowskim. Już wtedy obok nich, we wsi
notowani są inni właściciele (Pogórscy, Ligęzowie, Szczekoccy
herbu Odrowąż, Białoniowie herbu Rawicz i Wojciechowscy –
wymienieni w tekście). [5] [14]
Z
powyższego wykazu
wynika [usunięto część sygnatur tekstów źródłowych i niektóre
wzmianki dotyczące kmieci – przypis mój], iż wymienieni
tutaj drobno rycerscy właściciele Kazimierzy Wielkiej i Małej
należeli do rycerstwa raczej średniego, niż ubogiego. Chociaż
znani byli w źródłach historycznych, to jednak było ich niewielu
i bywali zagrożeni popadnięciem w ubóstwo i wypadnięciem ze
stanu. Wzmianki o nich w źródłach notowane są jedynie do ok.
połowy XVI w.
Poświadczone są ich kontakty z dziedzicami
podobnych, drobnoszlacheckich i pobliskich (ale i dalszych) wsi
(informacje w w/ tekście słownika), a także z możniejszymi
rycerzami „na urzędach”. Jest ów wykaz przy okazji znakomitą
skarbnicą informacji na temat codziennego życia wymienianych
rycerzy.
5. Rycerskie
zatargi (miniatura średniowieczna) (źródło: Wikipedia)
Rodzina
Kazimierskich z Kazimierzy koło
Skalbmierza „trzymała” więc wieś niezbyt długo
(po 1428 r. - do połowy XVI, a może i dalej, wieku), ale już
od wieku XIV pewne części wsi są własnością innych rodzin
rycerskich (patrz wyżej).
Należeli
Kazimierscy z Kazimierzy „od zawsze” do rycerstwa ”średniego”,
nawet zatrudniają zarządców i wieś częściowo wydzierżawiają,
a teksty źródłowe odnotowują ich związki z możniejszą szlachtą
(patrz tekst).
Potem przedmiotowa miejscowość staje się własnością
innych rodzin szlacheckich (patrz wyżej). Być może później
reprezentanci tej rodziny, w całości lub częściowo posiadali
jakieś inne majątki ziemskie, albo żyli „na dzierżawach”, jak
wielu z uboższej szlachty. W „Spisie szlachty woj. krakowskiego”
wymieniony jest np. Mikołaj Kazimierski w majątku Wodzisław w roku
1755, zapewne jakiś oficjalista dworski. [16]
Nazwisko Kazimierski
„uchowało się gdzieniegdzie” po okolicznych miejscowościach
przez następne wieki, kiedy to dawne rodziny niezamożnej szlachty,
często własnoręcznie uprawiające swoje grunty, pod względem
społecznym spadały czasem do klasy włościańskiej, o ile nie były
w stanie „wylegitymować się ze swojego szlachectwa”. [8] Dosyć
rzadko występują np. w małopolskim w okolicach Minogi i dosyć
często w świętokrzyskim, szczególnie w okolicach Jędrzejowa.
[Geneteka]
Przypisy i
Bibliografia:
[1].
M.
Z. Wojciechowscy, Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Dr. św.
Wojc., 1946 ( PPPJ )L.
[2]. Mały słownik kultury dawnych Słowian, pod red.
L. Leciejewicza, W.P.,
Warszawa 1972 ( MSKDS
)
[3]. J. Roszko, Kolebka Siemowita, Iskry, Warszawa 1980
[4]. T. Gajl, Herby szlacheckie Rzeczypospolitej
Obojga Narodów, POZKAL, Gdańsk 2003
( HSRON )
[5]. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich, pod red.
B. Chlebowskiego, F.
Sulimierskiego, W. Walewskiego i J. Krzywickiego,
nakł. Autorów, druk.
„Wiek”, Warszawa 1880 – 1902 ( SGKP ) oraz
[6]. S. Górzyński, J. Kochanowski, Herby szlachty
polskiej, Wyd. U. W. „Alfa”, Warszawa
1994 ( HSP)
[7]. F. Kiryk, R. Kołodziejczyk (red. - praca
zbiorowa), Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego,
dwa tomy, PWN, Warszawa,
Kraków 1978 ( DORO )
[8]. W. Staśkiewicz (red. - praca zbiorowa),
Społeczeństwo polskie od X do XX wieku,
Książ. i Wiedza,
Warszawa 1988 ( SP )
[9]. Słownik nazwisk współcześnie używanych w
Polsce, pod red. K. Rymuta, Inst. Jęz. Pol.,
P.A.N., wersja
internetowa (Rym.)
[10]. Polska – moja ojczyzna, Encyklopedia (...), pod
red. J. Marciszewskiego, W. P.,
Warszawa 1979 (PMO – E)
[11]. Derwich, M. Cetwiński, Herby, legendy, dawne
mity, Kr. Ag. Wyd. Wrocław
1989 ( HLDM )
[12]. Wikipedia – encyklopedia internetowa i inne
źródła internetowe, np. „Geneteka”
Uwaga:
Wolno kopiować i cytować pod warunkiem
podania źródła i autora