Olkuskie rzeczki
Dolina Baby - za miastem - 6
Za mostem na drodze „żuradzkiej” rzeka Baba rozgałęziała się na trzy odnogi, wszystkie ginące w piaszczystych osadach tzw „Dziadowskich Piasków”, czyli pozostałości pogórniczych terenów, pod którymi, już w warstwach nieprzepuszczalnych biegła dawna Sztolnia Pilecka, zmierzająca na pn. zachód w okolicę dawnego grodu Starego Olkusza (za dzisiejszą kopalnią). Wszystkie te byłe dolinki zachowały się w terenie, lecz płynących nimi wód Baby z wieku na wiek ubywało (o ile w danym czasie rzeczka w ogóle płynęła).
Najwcześniej, bo już w połowie XIX wieku przestała płynąć północna odnoga Doliny Baby, do której uchodził niegdyś Ciek Parcówka, stanowiący jakby osobną rzeczkę, o której jeszcze napiszę. Dowodem na to jest choćby fakt, że budowane od około 1880 do 1885 roku tory kolei „iwanogrodzkiej” nie zostały na tym odcinku wyposażone w przelotowy most-kanał, jak to np. było w odniesieniu do wspominanych już przeze mnie cieków Pakuska koło Olewina i Skalska koło nowej Czarnej Góry. Najprawdopodobniej nie płynęła więc wówczas także i rzeczka Parcówka. Dolinka jednak tych rzeczek czytelna jest w terenie po północnej stronie torów kolejowych, aż do nowej kopalni „Olkusz” (fotografie w następnym odcinku). Dalej ulega zatarciu w związku z pogórniczą dewastacją terenu.
Podobnie, w związku z niedawnymi jeszcze szkodami górniczymi na południowym obszarze lasów, rozciągających się od dzisiejszych olkuskich ogródków działkowych, przez Pustynię Starczynowską w stronę Starczynowa (obecnie część miasta Bukowna), nieczytelna jest już w terenie była południowa odnoga Doliny Baby. Zresztą, była ona i dawniej niezbyt czytelna, bo rzeczka tutaj rozlewała się na wiele krótkich i płytkich cieków, bardzo szybko ginących w piaskach, wśród zarośli wiklin i rachitycznego sosnowego lasku, który jeszcze w czasach mojej młodości nazywany był przez młodzież „Olejandrami”, miejscem wielu schadzek i imprez typu „pieczenie ziemniaków”, "ognisko" i „zapoznawanie się z alkoholem”.
Najbardziej czytelna w terenie aż do dzisiaj jest dolinka środkowej odnogi Baby, którym to korytem rzeczka płynęła najdłużej (w latach, w których w ogóle płynęła). Obecnie, od czasów budowy nowych kopalń galmanu w latach 60-tych XX wieku, w związku z zorganizowanym wówczas poborem wody pitnej dla miasta Olkusza (ze zrzutu głębinowych wód kopalnianych) oraz budową betonowych koryt Witeradówki i Baby (odprowadzających resztę zrzutów do rzeczki Sztoły w okolicy Bukowna), stare, naturalne koryto Baby w tym rejonie jest całkowicie bezwodne (patrz materiał fotograficzny w nast. odcinku). Działania te doprowadziły do powstania wielkiego leja depresyjnego wód podziemnych w okolicy Olkusza, choć przyznać należy, że w ostatnich latach, po przeprowadzeniu rekultywacji dawnych szkód górniczych, woda pokazała się w kilku małych „jeziorkach” kilkanaście metrów poniżej dawnego poziomu tego terenu (por. mój materiał fotograficzny c. d.). Czy kiedykolwiek, po ustaniu tutaj wydobycia, rzeczka Baba ukaże się nam jeszcze „choć w części swojej dawnej krasy” - raczej wątpię.
215. Widok na dolinę Baby z pd. na pn. lata 60-te XX w. (źródło: Paweł Barczyk, Olkusz
w fotografii, pocztówka)
215B. Widok na dolinę Baby z pd. na pn. 2015 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
216. Widok z Czarnej Góry na dol. Baby lata 70-te XX w. (źródło: Zdzisław Karczewski,
Przegląd Olkuski, "Poznaj z nami ...", "Okno z widokiem ...", Emilia Kotnis-Górka
216B. Widok z Cz. Góry (ogródki działkowe) 2015 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
216C. T.s. wid. dalej na zach. 2015 r. (fot. j.w.)
216D. Jedyny obecnie prześwit na dolinę Baby z góry, z pd. na pn. (fot. j.w.)
217. Widok na dolinę Baby na pn. wsch. (w kier. ul Żuradzkiej) lata 20-te XX w.
(koryto Baby przy torach kol.) (Piotr Nogieć, Internet, OSF II)
217B. i 217C. Ten sam widok 2015 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
218. Widok na pn. Dolina Baby (koryto rzeczki u podnóża pagórka) pocz. XX w..
(źródło: Internet, Gazeta Krakowska
http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/3854485,olkusz-na-starych-fotografiach-tak-wygladalo-miasto-i-ludzie-przed-laty,id,t.html?cookie=1)
218B. Terasa nadzalewowa Baby po pn. stronie torów kol. (w okolicy ul. Gęsiej)
przed II wojną światową (źródło: fot. z arch. Tadeusza Barczyka)
218C. Widok z tego samego pagórka co na fot. nr. 218, 2015 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
218D. Ten sam widok z pobliża torów 2015 r. (fot. j.w.)
219. Kanał Baby na zach. (wid. z pn. na pd.) lata 60-te XX w. (strzałka ukazuje kierunek)
(fot. ukazuje z lew. Przeds. Geologiczne, obok strzałki - teren szybu wentylacyjnego
i "podsadzkowego" kopalni "Olkusz") (źródło: Internet, Facebook, Ziemia Olkuska)
219B. Dolinka Baby na zach. (wid. z wiaduktu) 2015 r. (teren jest tak zadrzewiony, że
nie sposób wykonać podobnego ujęcia, jak fot. 219) (fot. Ryszard Maliszewski)
220. Kanał Baby w prawo na zach. 2015 r. (wid. na pd. w ozn. na fot. nr 219 miejscu)
(fot. j.w.)
220B. Widok z tego miejsca na zach. 2015 r. (osadnik kanalizacji burzowej obok kanału)
(fot. j.w.)
221. Dolinka Baby dalej na zach. obok torów kol. (wid. na pn.) 1938 r.
(pierwszy z lewej mój ojciec Władysław Maliszewski)
(fot. z arch. Ryszarda Maliszewskiego)
221B. i 221C. Ten sam widok 2015 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
Mapy dla porównania (źródła w odcinku 1):
c. d. n.
