Pani Danuta
z Suwalskich Kołaczowa, córka olkuskiego rzeźbiarza, zamieszkała
w dzieciństwie wraz z rodzicami w wynajętym mieszkaniu domu Jana
Andrzeja Maliszewskiego syna Jacka przy ul. Żuradzkiej, tak
wspominała rzeczkę Babę z lat I wojny światowej:
„
Rzeka Baba w owym
czasie nie była już wielka, ale bardzo czysta, nawet pływały w
niej małe rybki (zapewne olszówki, tak jak jeszcze po II wojnie w
Witeradówce), wydaje się więc, że ewentualne ścieki z
istniejącej już wtedy „Emalierni” były raczej bardzo skąpe i
niezbyt trujące, oraz że wsiąkały zapewne w piaski przed ujściem
do rzeki. Zupełnie inna jednak sytuacja zachodziła w czasie
wiosennych roztopów lub długotrwałych deszczów, kiedy to wody
Baby znacznie przybierały. W maksymalnym stanie powodzi, cała
terasa zalewowa rzeki bywała zalana, zaś woda płynęła pod oknami
murowanego domu, a przez sień przelewała się swobodnie na
podwórze, co pani Kołaczowa jako dziecko raz przeżyła. Ponieważ
taka sytuacja istniała tutaj zapewne już od dawna, może właśnie
dlatego dom nie był podpiwniczony, a piwnica wkopana powyżej, w
stoku terasy nadzalewowej rzeki.”
Zamieszczona niedawno na Facebooku i przeze mnie niżej cytowana, bardzo interesująca
fotografia terenu pomiędzy kolejowymi przejazdami: na drodze
chrzanowskiej i na drodze żuradzkiej, ukazuje podobną sytuację, i
to może z podobnych lat, albo z lat już po wyzwoleniu (bo przybyło budynków, w porównaniu do fotografii następnej z 1916 r). W związku z całkowitym zalaniem
mostów na drogach poniżej przejazdów kolejowych (czego w kadrze akurat
nie widać), musiano wówczas wybudować „tymczasowy”, saperski
most z belek, ułożonych na dorywczo usypanych z kamieni
„filarkach”, aby zapewnić komunikację pomiędzy obu stronami
rzeki. W tym miejscu nie było bowiem nigdy żadnej „poprzecznej”
drogi. Domyślam się, iż taki „tymczasowy” most było w stanie
wykonać tylko wojsko.
339. Powódź na przedmieściu żuradzkim, prawdopodobnie w latach
I wojny światowej, albo późniejszych, po prawej budynek Szpitala
(źródło: fot. ze zbioru Wojciecha Żurka, Facebook, Ziemia Olkuska)
339B. Przedmieście żuradzkie 1916 r. (źródło: widokówka ze zbioru
Marka Piotrowskiego, Przegl. Olk., "Poznaj z nami dawny Olkusz",
"Okno z widokiem...", Emilia Kotnis-Górka)
339C. Podobne ujęcie, czasy przedwojenne (duży biały budynek to stary Szpital,
po prawej za słupem stary Dworek Machnickich) (źródło: zbiór Pawła Barczyka,
Internet, "Olkusz w fotografii")
339D. Przedmieście żuradzkie lata 60-te XX w. (Panorama, zbiór Tomasza Strojnego)
339E. Ten sam widok 2009 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
339F. i 339G. Ten sam widok z dołu i z wiaduktu 2015 r. (fot. j.w.)
340. Przedmieście przy ul. Żuradzkiej 1934 r. (od lewej: Łaźnia miejska z lat
20-tych XX w., pon. kościoła Dom Urasińskich po Maliszewskich)
(źródło: zbiór NAC, Internet)
340B. Ten sam widok 1993 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
340C. Ten sam widok 2010 r. (Przegl. Olkuski) (fot. j.w.)
340D. i 340E. Ten sam widok w 2015 r. (była łaźnia - Caritas) (fot. j.w.)
341.1. Plan Łaźni miejskiej z lat 20-tych XX w. (źródło: Arch. Państw. Kielce)
341.2. Plan Łaźni c.d. (źródło: j.w.)
341. Łaźnia miejska 1964 r. (źródło: zbiór Pawła Barczyka)
341B. Ten sam widok "dawniej, a dziś" 2006 r. (zbiór Piotra Nogiecia OSF I)
341C. Caritas 2016 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
342. Stary Szpital od pd. czasy przedwojenne (źródło: zbiór Piotra Nogiecia OSF I)
342B. Miejsce po nieistniejącym już szpitalu 2015 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
343. Nowa ul. Dąbrowskiego wid. na wsch. 2015 r. (ta i nast. fot. j.w.)
343B. Ul. Dąbrowskiego wid. na zach. 2015 r.
343C. Stary, niezamieszkały dom przy Dąbrowskiego/Żuradzkiej 2015 r.
Logo NAC:
