Dawniej, a dziś - Czarna Góra 4 - ul. Kolejowa
W
przeciwieństwie do wielu dużych polskich miast położonych nad
rzekami, gdzie już od XIX wieku praktykowano zabudowę teras
zalewowych, co skutkuje aż do dzisiaj częstymi i groźnymi
powodziami [1], mniejsze miasta typu
Olkusza, najczęściej, aż do początków XX wieku unikały takich
błędów. W Olkuszu znam właściwie tylko jeden przykład budowy u
podnóża terasy nadzalewowej trwałego domu murowanego, czyli
XVIII-to wiecznego dworku Janikowskich/Kłapcińskich/Maliszewskich
na Przedmieściu Żuradzkim, o czym pisałem w swoich artykułach:
Dawne rodziny 1. „Dworek Janikowskich” i 5.
„Przedsiębiorstwo rodzinne przy ul. Żuradzkiej”.
Dopiero w XX wieku
zaczęto stawiać inne domy na terasach zalewowych rzeki Baby.
Jednak, o ile właściciel fabryki „Westen”, z racji większego
„zapotrzebowania na powierzchnię” dla budowanego zakładu – błąd
ten z konieczności powielił, stawiając fabrykę na stożku
napływowym Witeradówki do Baby, o tyle projektanci nowego
olkuskiego osiedla domów jednorodzinnych w latach 20-tych XX w. (Czarnej
Góry) zadbali lepiej o bezpieczeństwo przyszłych mieszkańców,
wytyczając najbardziej na południe położoną ul. Kolejową już
poza zasięgiem wylewów rzeki, na samej skarpie terasy nadzalewowej.
Przypis [1]. Por.
wielkie powodzie w Krakowie w roku 1813 i następne:
(Planowałem
uzupełnić niniejszy artykulik dodatkowymi starymi fotografiami, ale
że „ofiarodawca” zawiódł – chwilowo planu nie zrealizuję. O
ile się uda – uzupełnię w przyszłości. [autor])
302. Za garażami, ul. Kolejowa (domy Aksamitów i Walkiewiczów) w r. 1973
(fot. Ryszard Maliszewski)
302B. Domy Aksamitów i Walkiewiczów 2009 r. (fot. j.w.)
302C. Ul. Kolejowa (w miejscu byłego domu Walkiewiczów nowy dom) 2015 r.
(fot. j.w.)
302D. Ul. Kolejowa obok domu Walkiewiczów na zach. 2009 r. (fot. j.w.)
303. Myjnia samochodowa przy Kolejowej 2009 r. (fot. j.w.)
303B. Bloki "fabryczne" obok (w tym była Szkoła) 2015 r. (fot. j.w.)
303C. Blok "fabryczny" (moje byłe mieszkanie) 2015 r. (fot. j.w.)
304. Ul. Kolejowa (fragm. fot.) 1961-2 (fot. Jan Nosowicz, źródło: Olkusz na Starej Fotografii I,
strona Piotra Nogiecia)
304B. Po lewej domy ul. Kolejowej koniec lat 60-tych XX w. (źródło: j.w.)
304C. Za hangarami domy ul. Kolejowej 2009 r. (fot. Ryszard Maliszewski)
305. Ul. Kolejowa, skrajny nowy dom 2015 (fot. j.w.)
306. Stary dom (były) Glanowskich 2015 r. (fot. j.w.)
306B. Stary dom Sygułów i Muchów 2015 r. (fot. j.w.)
306C. Stary dom Banasików i dalsze domy 2015 r. (fot. j.w.)
307. Stara fotografia nieistniejącego domu olkuskiego. Wg Stanisława Wardęgi
z Czarnej Góry, ukazująca z pd. na pn. w tle, od prawej: willę Poznańskich,
po prawej str. komina chaty - dach domu Skowronków i po lewej stronie
komina dach domu Filipskich. W tle dalszym, wzgórza Skalskiej. Jak z tego
wynika, owa chata stała niegdyś gdzieś w okolicy ul Dworskiej, prawdopodobnie
jeszcze przed zbudowaniem willi Szczygłów, Hubczenków i domu Mędrków.
(źródło: zbiór PTTK Olkusz i Pawła Barczyka, Przegl. Olk., "Domy światłem
malowane", Emilia Kotnis-Górka)
307B. Willa Poznańskich (z pn.wsch. na pd.zach.) i dom Skowronków 2015 r.
(fot. Ryszard Maliszewski)
(fot. Ryszard Maliszewski)
308. Łącznik ul. Kolejowej do Skłodowskiej, willa Hubczenków
od pn. 2015 r. (fotografie z 2015 r. - fot. j.w.)
309. Dom Filipskich/Kubańskich 2015 r.
310. Dom (były) Kwiecieniów/Wasiów i dom Dziadkiewiczów 2015 r.
311. Dalsze domy przy ul. Kolejowej do Skweru 2015 r.
312. Ul. Kolejowa, dom na Skwerze lata 60-te XX w. (źródło: z albumu Elżbiety
Waś, Przegl. Olk., "Domy światłem malowane", Emilia Kotnis-Górka)
312B. i 312C. ul. Kolejowa, dom na Skwerze (była Prokuratura) 2015 r.
(te i wszystkie następne fot. Ryszard Maliszewski)
313. Ul. Kolejowa, dom Zielonków 1993 r.
313B. Dom Zielonków i przedwojenny dom Jochymków (szklarz) 2015 r.
314. Koniec ul. Kolejowej, dom Jochymków, wid. na wsch. 2015 r.
315. Łącznik ul. Kolejowej do Piłsudskiego, wid. na pd. 2015 r.
316. Przedwojenny Ośrodek Zdrowia od str. pn. 2015 r.
Mapa dla porównania 1933 r. (Jacek Sypień 2014):
