Dawniej, a dziś - Południowe przedmieścia Olkusza -
Ogólnie
[Jeżeli ktoś w
dzisiejszych czasach wyobraża sobie „przedmieście” jako „teren
daleki od śródmieścia”, to jest w błędzie, gdyż
średniowieczne tereny przedmiejskie rozpoczynały się tuż za
murami starego miasta. W tak niewielkim powierzchniowo mieście,
jakim był do wieku XVIII Olkusz, faktycznymi przedmieściami były
już byłe „drogi przymurne”, a więc dzisiejsze ulice:
Kościuszki (od strony Krakowa), Szpitalna (od strony Żurady, Płok
i Chrzanowa), Mickiewicza (od strony Sławkowa) i Górnicza (od
strony Parcz, Pilicy i Miechowa). Już więc w XVIII wieku, wyraźnie
wyodrębniano na terenie miasta Olkusza: Przedmieście Sławkowskie,
Parczewskie, Krakowskie i Żuradzkie, z dalszą jego częścią –
Przedmieściem Olkuskim od strony Mazańca (za dzisiejszym Parkiem).
[„Dzieje Olkusza i regionu
olkuskiego”]
W związku z
„nietrwałą” przeważnie i niedbałą zabudową przedmieść,
ich postać ulegała bardzo częstym przemianom (w przeciwieństwie
do terenu wewnątrz średniowiecznych murów miasta, gdzie
przestrzegano zazwyczaj średniowiecznego rozplanowania ulic).
Południowe przedmieścia Olkusza, jak to już uprzednio wspominałem,
obejmowały część „dalekiego krakowskiego”, żuradzkie i
olkuskie, z miejscem po „dawnej” rzeźni miejskiej (ta,
istniejąca jeszcze do niedawna, stała w tym samym miejscu, na
wzgórku nad dolinką Baby), aż do gruntów byłego,
XVIII-wiecznego dworku Sławców (potem, do niedawna, gruntów
Szczupaków).
Po
omówieniu dzielnicy Czarna Góra, pozostaje mi zatem do omówienia
ta część południowego przedmieścia miasta, która rozciąga się
na po północnej stronie torów kolejowych, aż do byłych murów
Starego Miasta. W ramach tegoż skrótowego omówienia, zmuszony
jestem po raz „n”-ty zacytować niektóre, publikowane już stare
fotografie Olkusza, uzupełnione dla porównania – nowymi, swojego
autorstwa.]
329. Południowe przedmieście Olkusza (źródło" Panorama Deutscha z 1761 r.
w przerysie z 1810 r., AGAD Warszawa)
329B. Południowe przedmieścia przed 1910 r. (źródło: stara widokówka)
329C. Połudn. przedm. ok. 1915 r. (zaznaczono jedyny istniejący do dzisiaj
dom [obecnie przy ul. Szpitalnej, za starą pocztą] ; po prawej, mały
dom Bejgierów [?], również istniejący przy ul. Na Skarpie ;
; wyżej domy przy ul. Kazimierza Wlk.)
(źródło: stara widokówka, Facebook, Ziemia Olkuska)
329D. Podobna widokówka 1916 r. (źródło: zbiór Marka Piotrowskiego,
Przegl. Olk., "Poznaj z nami...", "Okno z widokiem...", Emilia Kotnis-Górka)
329C. i 329D. Dzisiejszy widok tegoż domu przy ul. Szpitalnej 2015 r.
(dom za st. pocztą, przebudowany) (fot. Ryszard Maliszewski)
329E. Południowe przedmieścia dalej na zach. (pocz. XX w.) (źródło: zbiór Piotra
Nogiecia, Olkusz na Starej Fotografii II)
329F. Widok na pd. przedm. z szosy chrzanowskiej (lata 20-te XX w.)
(źródło: Zbiór Olgerda Dziechciarza, "Przewodnik po Ziemi Olkuskiej")
329G. Połudn. przedm. okres przedwojenny (źródło" zbiór Marka Piotrowskiego)
329H., 329J. i 329K. Połudn. przedm. 1931 r. (źródło: zbiory NAC)
329L. Połudn. przedm. lata 60-te XX w. (widoczny jeszcze stary szpital)
(źródło: zbiór Tomasza Strojnego)
329M. Połudn. przedm lata 70-te XX w. (brak już st. szpitala) (źródło: j.w.)
329N., 329P. i 329R. Połudn. przedm. współcześnie, 2015 r. (źródło: Panorama
Olkusza, fot. Tadeusz Barczyk)
330. Południowe przedmieścia widok z pn. na pd. lata 60-te XX w. str. zach.
(źródło: zbiór Tadeusza Barczyka)
330B. Połudn. przedm. wid. z pn. na pd. str. wsch. ok. 1982 r.
(źródło: zbiory PTTK Olkusz i zbiór Tomasza Strojnego)
