Drobne rycerstwo
średniowieczne
4.
Chechelscy herbów:
Przeginia, Ostoja i Pilawa z Chechła:
1. Pochodzenie rodziny
Chechelscy
wymienionych herbów są drobno rycerskim rodem małopolskim, którego
korzenie, pomimo znanego gniazda rodzinnego, z którego się wywodzi,
nie są na tyle jasne, aby uważać go za jedną, w dosłownym tego
słowa znaczeniu, odrębną od innych rodzinę. Już z samego faktu
zamieszkiwania w jednej wsi „różnych Chechelskich” (tzn
Chechelskich różnych herbów) może wynikać, że od początku wsi
tej istnienia, ci drobno rycerscy jej współwłaściciele
niekoniecznie byli ze sobą biologicznie spokrewnieni, a „pozorne
ich pokrewieństwo” mogło polegać jedynie na równoległym
przyjęciu od nazwy posiadanych dóbr takiego samego nazwiska.
Zagadnienie to nigdy zapewne nie wyjaśni się do końca, bo nie
wyjaśniają tej niejasności żadne, najwcześniejsze historyczne
teksty źródłowe. Bardziej bowiem jest prawdopodobną taka
możliwość, iż niespokrewnieni ze sobą początkowo
współwłaściciele jednej wsi, wg normalnych zasad gramatycznych
przyjęli takie samo nazwisko, niż to, że faktyczni, biologiczni
potomkowie jednego przodka przyjęli różne herby (choć i takie
sytuacje w historii często się zdarzały, np. Bzowscy z Bzowa).
Niezależnie od przyczyn posiadania
jednej wsi przez „różnych” Chechelskich, nie ulega jednak
wątpliwości, że nazwisko omawianej rodziny (omawianych rodzin ?)
wywodzi się od nazwy rodowego gniazda, małopolskiej wsi rycerskiej
Chechło, w powiecie olkuskim.
W historii swojej przeszło Chechło (wraz z jego mieszkańcami)
bardzo różnorakie koleje losu, od postaci gęsto zaludnionej wsi
drobnych rycerzy, poprzez „przedmiot” sporów i zatargów
pomiędzy nimi, usilnie broniącymi „ojcowizny”, a
biskupami krakowskimi, pragnącymi ją sobie przywłaszczyć (za
przykładem pobliskiej Krzykawy),
aż do statusu typowej wsi szlachty zagrodowej, posiadanej
ostatecznie nie tylko przez szlachtę, czy byłą szlachtę.
Jak podaje słownik
Kazimierza Rymuta, według danych z lat 90-tych ub. wieku,
Chechelscy stanowią dzisiaj rodzinę (?) niezbyt już liczną,
choć nie zanikającą, bo liczącą około 772 osoby, w tym
najwięcej właśnie w okolicach Olkusza, w byłym katowickim (396),
a poza tym w byłym kieleckim (76) i krakowskim (147 osób). [9]
2.
Herb i zawołanie
Jak
to powiedziano wyżej, poszczególne rodziny Chechelskich z
Chechła w olkuskim „zażywały” trzech podstawowych, odrębnych
herbów: Przeginia, Ostoja i Pilawa. Niektórzy heraldycy wymieniali
też Chechelskich herbów Szreniawa, Larysza i Bogoria (szczególnie
Laryszę tu wymieniano), ale byli też Chechelscy z Chechłów w
rzeszowskim.
Herbowe
rody Przeginiów, Ostojczyków i Pilawitów (podobnie zresztą
Bogoriowie, Laryssowie i Szreniawici) mają typowo małopolskie
korzenie. Herb Przeginia jest bardzo podobny do herbu Ostoja,
a ponadto występował na terenach zamieszkałych przez Ostojczyków
i dlatego Przeginię uważa się za odmianę Ostoi
(Piekosiński). [4] [6]
Herb
Przeginia tym tylko różni się od Ostoi, że w hełmie zamiast piór
strusich ma pół smoka ziejącego płomieniem, na którym
prostopadle do paszczy takaż Ostoja. Jedyna znana pieczęć
średniowieczna z tym herbem, to 1421 i 1424 Piotra Wolframa,
kanonika krakowskiego. Herb występuje w Klejnotach Długosza i
Herbarzyku Ambrożego. [4] [6] Prawdopodobnie taka właśnie była
średniowieczna postać Ostoi.
1. Herb Przeginia
(źródło: Wikipedia)
Herb
Ostoja przestawia w polu czerwonym między dwoma półksiężycami
złotymi barkami ku sobie w słup miecz srebrny na opak w słup.
Średniowieczne pieczęcie z tym herbem, to: 1358 Czcibora,
dziekana poznańskiego, 1381 Dobiesława z Koszyc, podsędka
ziemskiego krakowskiego (i inne). Herb wymieniany przez Długosza
w Klejnotach, Herbarz Złotego Runa (i inne).
2.
Wizerunek herbu Ostoja
(źródło: jw.)
Herb
Pilawa przedstawia w polu błękitnym półtrzecia krzyża złotego.
Najstarsza znana
pieczęć z tym herbem 1419 Stanisława
Kamienieckiego, starosty generalnego krakowskiego.
Herb znajduje się w Klejnotach Długoszowych i w Herbarzyku
Ambrozego. [4] [6]
3. Herb Pilawa (źródło:
jw.)
Podobnie jak wiele innych rycerskich herbów
polskich, herby Ostoja i Przeginia ściśle nawiązują do pogańskich
mitów słowiańskich, których znajomość i tradycja jeszcze nie
zanikły nawet w XIV i XV wieku, a konkretnie do mitycznej walki Boga
Nieba Peruna z Bogiem Zaświatów Welesem.
O walce przypominają tu
występujące w herbach miecze, Boga Krainy Zmarłych Welesa obrazuje
ów „Smok, ziejący ogniem z paszczy” (smok – konotacje
chtoniczne), a o tym, ze walka ta miała miejsce w nocy –
przypominają złote półksiężyce w tarczach herbowych. Być może,
podobnie jak dla Gryfitów, był Weles dla rodu Chechelskich z
Chechła „dawnym patronem rodu”, o czym nawet może świadczyć
częste występowanie w tej rodzinie średniowiecznego imienia
„Trojan” (jako „Bóg potrójny”, był
Weles określany w pogańskim kulcie takowym imieniem). (Derwich i
Cetwiński [11])
Do wymienionego mitu nawiązywać może też nazwa
zlokalizowanej niedaleko Chechła, a obok Rodak, Góry „Świniuszka”,
która mogła być w pogańskiej przeszłości kultową Górą
Welesa, tym bardziej, że zawiera w sobie przepastne jaskinie
(symbole Podziemia), a jej nazwa kojarzy się mocno z jedną z
postaci Welesa (Dzikiem). Co ciekawe, Franciszek Rozmus (publ. Olgerd
Dziechciarz) zamieścił niedawno na Facebooku „Ziemia Olkuska”
niezwykle intrygującą fotografię znalezionego gdzieś w tamtej
okolicy fragmentu posągu kamiennego „niby-bożka” pogańskiego.
[https://pl-pl.facebook.com/ziemia.olkuska]
mogłaby to być np. głowa Welesa. (patrz również mój artykuł z
21 lipca 2016 r. pod linkiem:
http://zcalegoswia2.blogspot.com/2016/07/mitologiaarchetyp-mitologii.html)
4.
Skały na Górze „Świniuszka” koło Rodak i Chechła (źródło:
Internet, str.:
https://weekendnaszlakublog.wordpress.com/2017/11/08/zelazko-swiniuszka-rodaki-czyli-tam-nas-jeszcze-nie-widzieli/
Fot. Michał Demel Int.
str.: http://jurapolska.pl/foto.php?id=110
3.
Gniazdo rodziny Chechelskich
Rodowym gniazdem
Chechelskich jest wieś Chechło w pow. olkuskim woj. krakowskiego.
O miejscowości
tej informacje odnajdujemy w różnych historycznych źródłach.
Najbardziej kompletne i najstarsze udostępnia praca zbiorowa
polskich historyków, sukcesywnie wydawany przez PAN i „Ossolineum”
Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu.
CHECHŁO : Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu pod hasłem Chechło podaje: [14]
„(1308 Hechel, Chechel, Chothel, Chochel, Chemel, Chechwo, Checlo, Chelchi, Chlo, Chech, Chechlo, Chachel, Chechli) 10 km na NW od Olkusza.
- 1. 1494 n. pow. krak. (RP s. 204; ŹD s. 31); 1308 n. par. własna
(MV 3 s. 85); 1326 n. dek. Sławków (MV 1 s. 141);
1373-4 dek. Nowa Góra (Rejestr świętop. k. 12, 36);
1470-80 dek. Sławków―Bytom (DLb. 2 s. 195); 1529
dek. Nowa Góra (LR s. 152).
- 2. Granice, drogi. 1388 bp krak. z Janem z Ch. i jego ż.
Filką o 50 znaków granicznych i o przekopane 2 kopce (SP 8 uw.
91/8); 1400 Jan Kotowic, Marcin Klichowic, Andrzej i Grzegorz
dz. Ch. przeciw bpowi krak. o niewłaściwe przeprowadzenie i
oznakowanie granic (SP 8, 9702);
1422 droga publiczna ku Turzynowi (GK 1 s. 727); 1425 Ch. graniczy z Kluczami → p. 3;
1526 Ch. za Olkuszem (AS 5, 143); 1509 karczma → Borowa w Grabowej w pobliżu Ch. (AKH 9, 682); 1534 granice stwa rabsztyńskiego na N dochodzą do źródeł zw. → Biała i biegną ku Ch., przechodząc przez wodę i rz. Przemszę [Białą], i dochodzą do Ch., gdzie przy kościele w tej wsi jest narożnik Rabsztyński, a stąd prowadzą na E do Godawica [dziś między Ryczówkiem a Kluczami przysiółek i las zw. Głodowicą ― UN 11 s. 52; MObręb.], → rz. Biała i Bydlin p. 2 (Wiśn. O s. 190-3).
Obiekty fizjograficzne, nazwy części i pól → p. 3: 1397-8 dziedziny zw. Janowska i Piotrasza; 1400, 1434 dziedzina zw. Miękkie (Mankke, na Myankich); 1409 cz. zw. Klimuntoska (ZK 5 s. 173);
1411 łan zw. Sułkowski (Sulcowsky, dziś las Sulików w Ch. ― UN 11 s. 46) (ZK 5 s. 267); 1412, 1425, 1426, 1470-80 rz. Przemsza [Biała]; 1413 cz. zw. Sowilowska (ZK 5 s. 376); 1417 cz. zw. Wichnicka (Wichniczcka) (ZK 312 s. 131); 1419, 1470-80 rz. → Biała, też p. 3; 1419, 1470-80 rz. → Chechelec, → też p. 3; 1419 staw na rz. Białej na Wirzchnirisza; staw na rz. Chechelec, cz. zw. Kobyłkowskie (Kobilcowszkye); 1421 siedlisko zw. Piechnickie (Pyechniczskye); 1422 staw; 1424, 1429, 1470-80 rz. → Czartoria, → też p. 3; 1424 sadzawka, łąka zw. Stronska; cz. zw. Kobyłczyńska (Kobilczinszka); 1426 → Buczyna górna i → p. 3; siedlisko Siewiszyńskie (Seviszinszkye); Glina [może dziś pole Glinianki w Ch., UN 11 s. 44];
1426, 1429 Wielkanoc góra w Ch. [dziś pole o tej nazwie ― UN 11s. 46]; 1429 potok alias Stok; 1434 niwa na Dąbrówce (Dambrowcze) [pole Dąbrówka w Ch. ― UN 11 3. 44]; 1446 potoki; 1460 cz. zw. Mrukowska [dziś las Mruczkowizna w Ch. ― UN 11 s. 45]; 1470-80 sadzawki nad rz. Czartorią; 1518 zagroda Rogalińska; 1519 dziedzina Krzyszkowska (Crzyszkowszka);
1521 cz. zw. Wachowskie; 1525 cz. zw. Kandorowska
3. Własn. szlach (patrz też niżej).” [14]
Słownik Geograficzny
Królestwa Polskiego pod red. Chlebowskiego i Sulimierskiego
także wymienia w Małopolsce miejscowość, będącą gniazdem
omawianej rodziny. [5] Inne miejscowości na ziemiach polskich,
noszące podobne nazwy, nie stały się gniazdami rodowymi
ewentualnie innych rodzin omawianego nazwiska (nic w każdym razie
żadne źródła o tym nie mówią).
„Chechło: w
dawnym języku znaczyło tyle, co mokradle nizkie i mokra
miejscowość. Ztąd mokre łąki nazywano „chechły”.[pis. oryg.]
1) Chechło wś. pow. Olkuski, gm.
Bolesław, par. Chechło. (…) W 1827 r. było tu 81 dm. i 591 mk. W
15 w. Ch. Należało do ucząstkowych właścicieli z różnych
rodów: Pilawa, Ostoja i Przeginia. Sami oni uprawiali łany, które
pozajmowali po kmieciach. (…) Rozległość ogólna dóbr Ch. m.
4927, w tem do 109 włościan należy m. 751, do dworu ziemi ornej m.
289, łąk 527, pastwisk 30, lasu w r. 1865 m. 1620, nieużytków w
tymże roku wykazano 1710.” [5]
5.
Lokalizacja wsi Chechło i Góry Świniuszki (Ś) w Małopolsce
(źródło:
Google Maps)
Pierwsze wzmianki o Chechle
zachowały się z roku 1308 (?). („Dzieje Olkusza... przyp. [7]
oraz Słownik … przyp. [14]), gdy mowa o napaści siepaczy biskupa
Muskaty na kościół w Chechle (patrz też niżej).
O tymże
zdarzeniu Olgerd Dziechciarz w artykule w „Przeglądzie olkuskim”
w roku 2016 pisze: [12]
„Rok 1308 zapisał się w dziejach tej wsi najazdem
najemników biskupa krakowskiego Jana Muskaty, którzy
zniszczyli wówczas tutejszy kościół parafialny, a ludność wsi
zmusili do ucieczki. W trzy lata później Chechło miało już nową,
wzniesioną od podstaw, świątynię p.w. Narodzenia Najświętszej
Marii Panny. (...)
Marian Kantor-Mirski pisał, że
początki parafii sięgają czasów Bolesława Śmiałego (II poł.
XI w.), a jej założycielem miał być biskup, późniejszy
święty Stanisław Szczepanowski, który zginął zabity z polecenie
tegoż króla. Miał tutejszą parafie odwiedzać między 1242 a 1266
r. biskup krakowski, późniejszy błogosławiony Prandota z
Białaczewa, herbu Odrowąż. Pierwszy modrzewiowy kościół mieli
zaś spalić w trakcie jednego z najazdów Tatarzy.”
- 1308 bp krak. Jan Muskata oskarżony m. in. o to, że jego ludzie spustoszyli kościół w H. (MV 3 s. 85);1326 n. pleb. Piotr, par. oceniona na 10 grz. (MV 1 s. 141, 214; 2 s. 342, 422, 424); 1327 świętop. 3 sk. (MV 1 s. 305); 1376 Bartko kapelan w Ch. (SP 8, 180); 1385 Piotr kapelan w Ch. (SP 8, 3128); 1397-1400 Bartłomiej dz. Parcz, pleb. w Ch. (SP 8, 6108, 6668, 8573, 8749, 8776, 9013, uw. 276, 286, 288; ZK 3 s. 23); 1401 Szczepan pleb. w Ch. (ZK 3 s. 319);1404 → p. 3; 1412 Andrzej zastępca pleb. (viceplebanus) w Ch. (ZK 312 s. 30); → p. 3; 1421 → p. 3; 1424-37 Jan pleb. w Ch. (ZK 7 s. 396 → p. 3; 312 s. 446 → p. 3, 490→ p. 3, 489; 313 s. 87); 1426 pr. Patronatu → p. 3; 1437 → p. 3; 1418 Beata wd. po Jakuszu z Żar sprzedaje Janowi z Grabowej cz. w Grabowej z pr. patronatu kościoła w Ch. (ZK 6 s. 445);1456 Małgorzata ż. Macieja z Niegowonic sprzedaje br. wujecznemu Maciejowi z Grabowej cz. w Niegowonicach z pr. patronatu kościoła w Ch. (ZK 13 s. 193); 1470-80 kościół drewn. Narodzenia NMP, uposażenie plebana: dzies. snop. i kon. wart. 15 grz. w Ch. oraz młyn, karczma i role → p. 3; dzies. snop. i kon. z folwarków i ról kmiecych w Grabowej, Błędowie z wyjątkiem 6 ł. kmiec., w Niegowonicach, Kankach, z folwarku w Kwaśniowie, z 7 zagród w Ryczówku, z sołectwa w Ryczowie i Rodakach, z sołectwa i zagród w Gołczowicach, z folwarku i ról kmiecych w Cieślinie. W par.: Ch., Grabowa, Błędów, Niegowonice, Kwaśniów, Ryczówek, Ryczów, Rodaki, Gołczowice, Kanki, Cieślin i Krzywopłoty (DLb. 2 s. 195-7); 1471 Imbram dz. Woli Sasinowej pleb. w Ch. (GK 19 s. 464);1529 uposażenie pleb.: dzies. snop. w Ch. wart. 4 grz., w 1/4 Błędowa, w całej Grabowej, z folwarków we wsiach: Niegowonice, Cieślin, Kwaśniów, Ryczów, z sołectw w Rodakach i Ryczowie, w Łące z sołectwa, karczmy i od ogrodników zamiennie z plebanem w Sławkowie, a ponadto czynsz 1 grz. z młyna, 1 kopy z karczmy i czopowe 20 gr z innej karczmy w Ch., kolęda z całej par. (LR s. 107, 152-3); 1534 → p. 2.
6. Pustynia Błędowska
(po pr. Dolina Przemszy, dalszy ciąg pustyni, las i za lasem
wieś Chechło, na
wprost na horyzoncie Huta Katowice i Błędów)
6B. Chechło, wid. od
wsch. (źródło: Internet,
str.:
http://mikedg.bikestats.pl/1351377,Dookola-Pustyni-Bledowskiej.html
4. Najważniejsze
gałęzie rodziny
Internetowe źródło:
Rody
ziemiańskie XV i XVI wieku. T. 1, Małopolskie rody ziemiańskie,
Krzepela,
Józef podaje o ziemiańskim rodzie Chechelskich [13]:
„Chechło Pr./Glk. p.
w miejscu.
Dług. "in toto
nobiles de damo Pilawa, Ostoja et nobiles
de damo Przeginia u II.
195.
1585 -1588. Trajan
ChecheJski de Chechła h. Ostoja SetnIe
nr. 198 ?02.”
Klasyczna pozycja „Dzieje Olkusza
i regionu olkuskiego”pod red. Kiryka podaje, iż „za czasów
Długosza w okresie 1376-1420 „siedziało” w Chechle aż 40
właścicieli części wsi. Byli to według Długosza rycerze herbu
Przeginia, którzy sami uprawiali rolę; później spotykamy wśród
nich też szlachtę herbów Ostoja, Pilawa oraz Szreniawa (?)”. [4]
[6] [7]
Bliżej wymienia właścicieli
Chechła Słownik historyczno-geograficzny ziem
polskich w średniowieczu [14]:
3. Własn. szlach. 1368 Tomasz z Ch. (ZDM 4, 994); 1376-1400 Grzegorz z Ch. zw. Panchra, Panthra ; 1376-87 Staszek z Ch. (SP 8, 213, uw. 66); 1376-85 Wawrzyniec zw. Pachra z Ch. (SP 8, 213, 465, 3122); 1376 Michał z Ch. (SP 8, 212-3); Bartłomiej z Ch. przeciw Wyszkowi i Boguszowi o zboże i o przegrodę (SP 8, 332);
1377-1411 Mikołaj z Ch. h. Pilawa ; 1381 Krzystek z Ch. ongiś justycjariusz krak. (SP 8, 628, 760, 900); 1384-5 Mikołaj z Solca przeciw Machnie i jej mężowi z Ch. o puściznę w Ch. (SP 8, 2948, 3003); 1385-9 Hanek z Ch. ; 1385-90 Andrzej Chechelski z Ch., łucznik król.
1387-97 Święchna ż. Pawła z Ch., wójcina [będzińska] (SP 8 uw. 62, 218); 1387 Jadwiga z Ch. (SP 8 uw. 32, 66); Staszek Swinnaszczecina z Ch. (SP 8 uw. 62); Bernard z Ch. (SP 8 uw. 66);
1389-1424 Świętosław, Święch, Swanch, Świątek z Ch. h. Przeginia ; 1389 Machna [c.] Sułka z Ch. (SP 8 uw. 62, 159); Wójcikowa z Ch. (SP 8 uw. 159); Klimka ż. Świętosława z Ch. (SP 8 uw. 174);
1394-1400
Marcin Klichowic z Ch. s. Klemensa, pasierb Katki ; 1394-1400 Ścibor
z Ch. ;
1398-1435
Klemens z Ch. h. Przeginia ); 1398-1403 Maciej, Maciek z Ch. h.
Przeginia s. Jaroty ;
1398
Wichna ż. Chwalisława z Ch. (SP
8 uw. 249);
Janek z Ch. wójt będziński (SP
8 uw. 250/57, 69);
Hanka c. Hanki z Ch. (SP
8 uw. 263);
Ofka z Ch. (SP
8 uw. 263);
Agnieszka c. Mikosza z Ch. przeciw Janowi z Ch. o dziedzinę w Ch.,
która należała do Piotra Pecha (SP
8, 6441);
Szczepan mieszcz. ze Szczekocin zastawia za 18 grz. Abrahamowi z
Wojkowic Kościelnych cz. w Ch. uzyskaną od wd. po Piotrze z
Brzuchani (SP
8, 7155);
Agnieszka z Ch. (SP
8, 7235);
Staszek z Grabowej oddala roszczenia Piotrasza s. Sułka z Ch. o 8
grz. i dziedzinę zw. Gardonowska [w Grabowej] (SP
8, 7285);
siostry przyrodnie Małgorzata i Helena z Ch. zastawiają za 2 grz.
Abrahamowi z Wojkowic Kościelnych cz. w Ch. (SP
8, 7330);
Elżbieta i jej br. Piotrasz z Ch. godzą się z Maćkiem z Ch. o
Niegowonice (SP
8, 7437);
Małgorzata ż. Mikołaja z Ch. (SP
8, 7665);
Katka z Ch. przekazuje swe dobra w Ch. pasierbowi Marcinowi s.
Klicha, a ten ma jej dać dożywotnie utrzymanie ; (…) ; Halszka z
Ch. (ZK
1c s. 476);
Święch z Ch. przekazuje Falisławowi z Ch. swoją sprawę przeciw
Mikołajowi i Hance z Ch. (SP
2, 138);
1400-4 Jakusz z Ch. s. Tomasza z Bzowa ; 1400-4 Michał Niemierzyc z Ch. ; 1400-1419 Staszek Szaniawa, Szanowa, Szanwa z Ch. (SP 8 uw. 325; ZK 3 s. 264, 291; 6 s. 496); 1400 Andrzej z Ch. s. Grzegorza (SP 8 uw. 342); Jan z Ch. s. Mikosza (SP 8 uw. 342); Marcin z Ch. przeciw Polanowi z Grabowej o cz. w Grabowej (SP 8 uw. 323/20); Stanisław z Ch. zastawia za 13 grz. półgr Maczkowi Jachotce z Ch. cz. dziedziny w Ch. (SP 8, 10133); Abraham z Wojkowic Kościelnych ma zapłacić w terminie 7 grz. Adamowi z Barwałdu pod gwarancją oddania mu cz. dziedziny w Ch. (SP 8, 10 599); tenże Abraham przeciw Falisławowi z Ch. o 1 grz. i 7 pstrągów (SP 8 uw. 339/15); Michał z Ch. przeciw Abrahamowi z Wojkowic Kościelnych o dok. w sprawie dziedziny [w Ch.] zw. Miękie (SP 8, 10 603); Marcin Femkowic z Ch. (SP 8 uw. 325); 1401 Marcin z Ch. ;
1402 Maciej z Ch. z kapelanem przeciw Janowi z Ch. o naganienie szlachectwa (ZK 3 s. 392); 1403-17 Jan Bartkowic z Ch., brat Zygmunta (ZK 3 s. 529; 312 s. 117); 1403-17 Zygmunt z Ch. [s. Bartka] ;
1403 Mikołaj z Ch. zastawia za 2 grz. gr pras. Janowi i Zygmuntowi z Ch. całą cz. po ojcu w Niegowonicach (ZK 3 s. 529); 1403 → Bzów p. 3; 1404 Grzegorz z Ch. (MH 1932 s. 214); Jan z Ch. ustępuje Mikołajowi z Dulowej ze swej cz. młyna w Ch. (ZK 4 s. 9); Florian z Błędowa naganił szlachectwo Mikołaja z Ch. h. 2 1/2 krzyża, zaw. Pilawa (ZK 4 s. 9-10); Mikołaj z Zagórza sprzedaje za 25 grz. gr pras. br. Maczkowi i Janowi z Grabowej cz. dziedziny w Ch., która należała do Klemensa, z pr. patronatu kościoła (ZK 4 s. 155);
1407-12 Mik. Mruk z Ch. ; 1408-12 Wielisław z Ch., jego ż. Wichna, wd. w r. 1413 ;
1409-19 Andrzej Paszkowic z Ch., s. Anny, zięć Oty z Kończyc ; 1409-29 Przecław Chechelski z Ch. ; (…) ; Maciej i Jan z Ch. przeciw Abrahamowi z Wojkowic o cz. w Ch. zw. Klimuntowska (ZK 5 s. 173); Abraham z Wojkowic Kościelnych przeciw Przecławowi z Ch. o cz. dziedziny w Ch. (ZK 5 s. 173).
1411-41 Jan z Ch. ― wiadomości nie określone z r. 1427 ongiś z Ch.); 1411 Andrzej dz.? Ch. (KSN 2745); Mik. Mruk z Ch. sprzedaje za 30 grz. półgr Mikołajowi s. Grzegorza z Ch. całą cz. dziedziny w Ch. z wyjątkiem połowy łanu zw. Sułkowskim (ZK 5 s. 267); Jan z Ch. s. wójta [będzińskiego] zastawia za 10 grz. Florianowi Niegowońskiemu swoją cz. w Ch. (ZK 193 s. 68);
1412- 40 Wojciech, Wojtek zw. Jarab z Ch. ; 1412-3 Wichna wd. po Wielisławie z Ch. ; 1412 Wiernek Rinorz z Ch. ; Maciej z Ch. (ZK 312 s. 35); Jadwiga matka Wojtka z Ch. (ZK 312 s. 28); Maciej z Ch. oddala prawem roszczenia Bartłomieja z Ch. o łąkę nad Przemszą [Biała] (ZK 312 s. 27); Wojtek z Ch. sprzedaje za 40 grz. półgr Maciejowi z Ch. cz. dziedzictwa w Ch. z cz. pr. patronatu kościoła (ZK 312 s. 28); 1413 br. Maciek i Jan z Ch. zastawiają za 11 grz. br. Pełce 2 kmieci w Wielkich Niegowonicach (ZK 5 s. 357); Wichna wd. po Wielisławie z Ch. sprzedaje za 40 grz. Świętochnie z Ch. całą cz. dziedziny po matce zwaną Sowilowska (ZK 5 s. 376); Maciej zw. Sbikowski z Ch. rezygnuje na rzecz Przecława z Ch. z cz. dziedziny w Ch., którą miał od Wojtka zw. Jaczanky (ZK 312 s. 37); Pełka z Ch. (ZK 5 s. 357); 1414-23 Katarzyna wdowa z Ch. ;
(…) ; 1415 Bartek Kobyłka z Ch. wyznacza Przecławowi z Ch. trzecią cz. swej dziedziny w Ch. (ZK 6 s. 12); 1416-24 Elena ż. Bartłomieja zw. Kobyłka z Ch. i wd. po nim (…) - 1423 wd.); 1416 Piotr z Ch. wyznacza ż. Annie c. Abrahama z Turzyna 7 grz. posagu i 40 grz. wiana na swych cz. w Ch. i w Niegowonicach (ZK 312 s. 97); 1417-34 Jan Zdziechowic s. Zdziecha z Ch. ; 1417-28 Katarzyna wd. po Piotrze z Ch. ; 1417-24 Małgorzata z Ch. ;
1417-28 Marcin z Ch. ― wiadomości nie określone ; 1417-31 Mikołaj z Ch. ― wiadomości nie określone ; 1417 Hanka ż. Wojtka z Ch. (ZK 312 s. 127); Jan zw. Bartkowic z Ch., poręczając za br. Zygmunta, sprzedaje za 36 grz. i 1 1/2 ł. w Wilkowie Janowi z Wilkowa cz. dziedziny w Ch. (ZK 312 s. 117-8); Dominik Pilawa z Woli Kuczkowskiej zastawia za 8 grz. Janowi z Ch. s. Zdziecha 1 ł. alias sreb seu unum kmethonem w Ch. (ZK 312 s. 124); Andrzej z Ch. rezygnuje na rzecz Jana i Zygmunta z Ch. z cz. dziedziny w Ch. zw. Wichnicka (ZK 312 s. 131); Katarzyna wd. po Piotrze z Ch. przeciw Katarzynie c. Piotra z Ch. habet statum vidualem pro tribus vaccas (ZK 312 s. 134); → Będkowice p. 3;
1418-21 Maciek Węgrzyn z Ch. ; 1418-37 Paweł, Paszek z Ch.; 1418-23 Piotr z Ch. ― wiadomości nie określone (ZK 312 s. 163; GK 1 s. 80); 1418 Jakub Pacz kmieć z Ch. (GK 1 s. 340); Florian z Błędowa zastawia za 12 grz. Jakuszowi z Żerkowic cz. (szreb) w Ch. (ZK 312 s. 146); Dorota i Małgorzata cc. zm. Piotra z Ch. (ZK 312 s. 162); Piotr z Ch. zapisuje ż. Elżbiecie c. Jana z Tązowa 24 grz. posagu i wiana na połowie dóbr w Ch. (ZK 312 s. 163);
1419-21 Jan s. Jana z Ch. wójta będzińskiego ; 1419 Mik. Wojaczowic z Ch. (GK 1 s. 170); Stan. Schanwa z Ch. sprzedaje za 20 grz. półgr Klemensowi z Ch. 1/2 swej dziedziny w Ch. (ZK 6 s. 496); Dorota ż. Andrzeja Opaszka z Będkowic oddala dokumentem star. krak. Krystyna [z Ostrowa, dziś Ostrowiec Świętokrzyski] roszczenia Jana s. Jana z Ch. o cz. dziedziny w Ch. po stryju Mikołaju (ZK 6 s. 523); Jan s. Jana z Ch. pozyskuje od Doroty i Andrzeja z Będkowic całą cz. dziedziny po stryju Mikołaju, ponieważ Dorota nie okazała przyw. star. (ZK 6 s. 546); Świętosław z Ch. przeciw Maciejowi z Ch. o dziedzinę, którą Maciej bezprawnie posiada ; Andrzej z Ch. przeciw Annie z Ch. o zabrane mu siano (GK 1 s. 195, 203); Klemens z Ch. sprzedaje za 30 grz. br. Wojciechowi i Pawłowi z Parcz 1/2 dziedziny w Ch. zw. Kobyłkowskie oraz 2 stawy, z których jeden leży nad rz. Białą ,,na Wirzchnirisza”, a drugi nad rz. Chechelec (ZK 312 s. 178).
1420-41 Piotr Jarnolt z Ch. s. Arnolda, Jarnolda z. duorum cultellorum unitorum et Ostrew inter cultellos zaw. Glezyn ; 1420 Dorota ż. Andrzeja i jej s. Piotr dz. Będkowic zeznają, że Jan z Ch. udzielił im satysfakcji z dóbr po ojcu i matce w Ch. (ZK 7 s. 48); 1421-35 Bartłomiej, Bartek, Barthila z Ch. ; 1421-6 Jakusz Chechelski zw. Chrapek z Ch. ; 1421 Jan z Ch. s. wójta [będzińskiego] sprzedaje za 40 grz. Piotrowi niegdyś z Krzykawy cz. dziedzictwa w Ch. (ZK 378 s. 52); Jan z Ch. s. Zdziecha z ż. Anną zastawiają za 10 grz. Katarzynie wd. po Piotrze z Ch. 1/2 siedliska w Ch. zw. Piechnickie wraz z cz. młyna (ZK 378 s. 55); ciż zastawiają za 10 grz. Katarzynie wd. po Piotrze z Ch. siedlisko zw. Piechnickie w Ch. i cz. młyna (ZK 312 s. 213-4); Jan z Wilkowa sprzedaje za 36 grz. Wojciechowi i Bartłomiejowi z Ch. cz. dziedziny w Ch. (ZK 378 s. 53); Mączko z Ch. oddala prawnie roszczenia Świętka z Ch. o cz. dziedziny w Ch. (ZK 7 s. 117); Jan z Ch. s. wójta [z Będzina] sprzedaje za 40 grz. gr pol. Piotrowi ongiś z Krzykawy całą cz. dziedziny po ojcu w Ch. (ZK 312 s. 204); Jan z Wilkowa sprzedaje za 36 grz. Wojciechowi i Bartłomiejowi z Ch. cz. dziedziny w Ch. z pr. patronatu kościoła (ZK 312 s. 210);
1422 Michał s. Miczana ongiś z Grabowej darowuje Wojciechowi z Parcz trzecią cz. młyna dolnego w Ch. z łąkami i trzecią cz. stawu cum spacio agri videlicet niwa. Część ta należała ongiś do zm. młynarza Macieja Kłokoczka. Młyn leży przy drodze publicznej do Turzyna (GK 1 s. 727); 1423-7 Małgorzata ż. Marcina z Ch., jej stryj Wyszko z Będkowic ); 1423 Elżbieta i Katarzyna cc. Bartłomieja ze Szczodrkowic sprzedają za 20 grz. półgr Jakuszowi z Ch. całą cz. dziedziny po matce w Ch. (ZK 7 s. 288); Wojciech z Ch. sprzedaje za 20 grz. Janowi z Ch. 1/2 cz. dziedziny w Ch., którą kupił od Jana z Wilkowa (ZK 312 s. 241-2); Klemens i Bzowa zeznaje, że sprzedał za 30 grz. półgr Janowi z Kwaśniowa cz. dziedziny w Ch. (GK 2 s. 90-1); Elena, Helena alias Kobyłczyna wd. z Ch. przeciw Janowi z Kwaśniowa o 2 stajania roli ; Jan Kwaśniowski oddala prawnie roszczenia Eleny z Ch. o siano (GK 2 s. 148); 1424-29 Mik. Bujak z Ch. ;
1424 Jan pleban w Ch. daje Jakuszowi z Ch. łąkę zw. Stronska ze stajaniem roli k. ogrodu Zdziecha w zamian za łąkę nad Czartorią, gdzie sadzawka inundabat alias zathapyala (ZK 7 s. 396); Elena wd. po Bartłomieju Kobyłce z Ch. rezygnuje na rzecz Jana z Kwaśniowa z pr. do posagu i wiana na cz. dziedziny Bartłomieja zw. Kobyłczyńska, którą Jan kupił u Klemensa zw. Golya, w zamian za dożywocie na siedlisku blisko Michała, które po jej śmierci wróci do Jana (ZK 312 s. 205); 1425 Jaszek, Piotr i Stanisław ss. zm. Macieja z Ch. sprzedają za 20 grz. Mikołajowi z Zawady całą cz. dziedzictwa w Ch. (ZK 312 s. 290); Klemens z Ch. sprzedaje za 30 grz. Janowi z Kwaśniowa dziedzictwo w Ch. (ZK 312 s. 295); Mikołaj s. zm. Wielisława z Ch. wydzierżawia za 4 grz. na 5 lat magistrowi Budkowi plebanowi w Olkuszu łąkę nad rz. Przemszą k. brzegu między Ch. i Kluczami (ZK 312 s. 296);
1426-32 Marcin Chrapek z Ch. ; 1426-34 Niklosz, Nikloszow, Niklosszo z Ch. ; 1426-40 Piotr Pękala z Ch. ; 1426-30 Zdziech z Ch. h. Przeginia (SP 7/2, 494; GK 2 s. 601; 4 s. 161); 1426 Mikołaj s. zm. Andrzeja z Ch. zastawia za 5 grz. Małgorzacie wd. po Miklosie z Ch. całą cz. dziedzictwa po ojcu i matce w Ch. (ZK 8 s. 141); Klemens z Ch. sprzedaje za 10 grz. Pawłowi Pękali z Ch. 4 niwy w Ch.: dwie w polu na Wielkanocy, jedną na Glinie i jedną na Buczynej górze z łąką nad rz. Przemszą [Białą] naprzeciw siedliska zw. Seviszinszkye (ZK 312 s. 303-4); Piotr Pękala z Ch. zastawia za 3 grz. Mikołajowi z Ch. siedlisko zw. Sewiszinszkye w Ch. z dwoma niwami na [górze] Wielkanoc (ZK 312 s. 304); Jan z Kwaśniowa sprzedaje za 30 grz. Piotrowi s. Jarnołta z Ch. całą cz. dziedzictwa w Ch. z wyjątkiem pr. patronatu kościoła i zagrodnika (ZK 312 s. 298-9); Wojciech i Paweł z Parcz sprzedają za 25 grz. Mikołajowi z Ch. całą cz. dziedzictwa w Ch. z rolami, polami i sadzawkami (ZK 312 s. 317);
1427 Krystyn z Ch. (ZK 312 s. 341); 1428 Paszek z Ch. oddala prawnie roszczenia Bartłomieja z Ch. o przegrodę i o szkody (ZK 312 s. 346); Wojciech z Ch. oddala prawnie roszczenia Bartłomieja z Ch. o bezprawne objęcie roli na szerokość „Na Riuczayu” i na długość „Na Smisanyu” (ZK 312 s. 365): 1428-9 Dorota ż. Bartka z Ch. (GK 3 s. 193, 427); 1429 Dorota ż. Pawła z Ch. (GK 3 s. 427); Zdziech dz. Ch. daje Janowi pleb. w Ch. całą cz. młyna nad rz. Czartorią w zamian za ogród k. potoku alias Stoku w Ch. (ZK 312 s. 386-7); Mikołaj zw. Bujak z Ch. sprzedaje za 1 grz. Nikloszowi (Niclossoui) z Ch. niwę w Ch. ponad górą Wielkanoc (ZK 312 s. 387); 1430-31 Michał kmieć Bartka z Ch. (GK 4 s. 172, 193).
1430 Stanisław z Ch. (GK 4 s. 51); 1431 Maciej z Ch. (GK 4 s. 253); Andrzej z Zagórzyc sprzedaje cz. w Sieborowicach, którą kupił od Mikołaja z Ch. (ZK 9 s. 258); 1432 Marcin zw. Ropiel z Ch. (ZK 312 s. 332, 365); Dorota ż. Macieja spoza m. Olkusza [= z przedmieścia], c. Floriana z Ch., sprzedaje za 8 grz. Janowi Byotrczicz z Ch. całą cz. dziedzictwa w Ch. (ZK 312 s. 433-4); Jan z Ch. oddala pozew Jana pleb. z Ch. o zatrzymanie wody do jego młyna w Ch. (ZK 312 s. 446); Jan z Ch. zastawia za 5 grz. Wojciechowi z Ch. i jego siostrze Ofce całą cz. w Ch. (ZK 312 s. 453); 1434 Dzichna ż. Piotra z Ch. (ZK 312 s. 477); Anna ż. Macieja z Ch. (ZK 312 s. 477); Małgorzata ż. Marcina z Ch. sprzedaje za 17 grz. Piotrowi z Pękowic cz. tamże ; Barthila z Ch. sprzedaje za 14 grz. Wrochowi z Żukowic całą cz. dziedziny tamże (ZK 146 s. 219); br. Jan i Piotr z Ch. ss. Zdziecha rezygnują na rzecz Jana pleb. z Ch. z cz. młyna w Ch., którą Zdziech sprzedał plebanowi, w zamian za inną cz. tegoż młyna (ZK 312 s. 490); Wojciech z Ch., poręczając za br. Paszka, rezygnuje na rzecz Bartłomieja z Ch. z niwy położonej na Dąbrówce i z dwu stajań na Miękkich (ZK 312 s. 509-10);
1435 Ofka ż. Klemensa z Ch. (ZK 313 s. 6); Piotr z Ch. zw. Sepylak sprzedaje za 8 grz. Jakuszowi z Dobrakowa całą cz. dziedziny w Karlinie (ZK 313 s. 7); Andrzej pleb. z Mysłowic i jego siostra Zacharka ż. Nikloszka z Ch. ustępują Piotrowi z Ch. s. Święcha (Swanchonis) dziedzictwo w Ch. (ZK 313 s. 14); Mikołaj z Ch. s. „Belcin” ustępuje Katarzynie wd. po Piotrze z Ch. i Jakubowi s. „Berosi” czwartą cz. dziedziny po matce w Ch. (ZK 313 s. 48); Ofka ż. Klemensa z Kromołowa i jej br. Wojciech z Ch. ustępują Bartłomiejowi z Ch. całą cz. w Ch., która należała do Jana Sochla z Ch. (ZK 313 s. 58); 1437 Jan pleban z Ch. pozyskuje od Katarzyny wd. po Piotrze z Ch. karczmę w Ch. (ZK 313 s. 75); Paweł z Ch. sprzedaje za 14 grz. Wojciechowi z Ch. dziedzinę w Ch. i cz. pr. patronatu kościoła (ZK 313 s. 87); Piotr z Niegowonic Sprzedaje za 10 grz. Marcinowi z Ch. całą cz. dziedzictwa w Ch. (ZK 11 s. 239);
1438 br. Bartek i Grzegorz z Ch. sprzedają za 6 grz. Maczkowi z Grabowej niwę tamże (ZK 313 s. 109-10); 1439 Mikołaj z Ch. Sprzedaje za 4 grz. Szczepanowi z Grabowej cz. w Niegowonicach (GK 6 s. 279-80).
1440 Piotr z Ch. zapisuje ż. Annie c. Wojciecha z Ciężkowic 30 grz. posagu i wiana na 1/2 dziedzictwa w Ch. (ZK 313 s. 136); 1441-62 Elżbieta z Owczar ż. Trojana z Ch. ; 1441-69 Trojan z Ch. (SP 2, 2995; ZK 151 s. 110; 16 s. 47, 526; 17 s. 641); 1441 Mikołaj, Niklos z Ch. (SP 2, 2995); Katarzyna z Ch. (ZK 313 s. 172); Stanisław z Ch. (ZK 313 s. 172); 1442-63 Wawrzyniec z Ch., br. Stanisława ); 1442 Stanisław z Ch. br. Wawrzyńca (GK 7 s. 784); Mikołaj z Ch. (GK 7 s. 784); 1443 Małgorzata wd. po Macieju z Ch. daje synowi Więcława z Ch. 1/3 cz. dziedzictwa w Niegowonicach (ZK 313 s. 122); Niemierza z Ch. (GK 8 s. 386); Jan z Ch. (GK 8 s. 386); Michał z Ch. (GK 8 s. 386);
1444 Dziechna ż. Piotra z Ch. ustępuje wójtowi kl. Mikołajowi z cz. w Turzynie (ZK 146 s. 477); 1445-6 Katarzyna wd. po Piotrze z Ch. z s. Janem ustępują Maciejowi z Ch. nepoti suo z 1/2 swego dziedzictwa w Ch. (ZK 12 s. 368, 372); 1445 Ofka ż. Grzegorza z Ch. (ZK 313 s. 299); 1446 Piotr i Święch z Ch. h. duorum cultellorum iunctorum et ostrew, zaw. Larisza (SP 7/2, 830); 1446-7 Paweł Ropiela z Ch. i Niegowonic (ZK 313 s. 343, 350); 1446 Wojciech Kuszkowic z Ch. ustępuje Dorocie c. Niemca (Nyemecz) dziedzinę w Ch., która należała do Niklasa Niemca (ZK 313 s. 321); Trojan z Ch. oddala prawnie po wizji sądowej roszczenia Małgorzaty c. Jaszka z Ch. o 1/2 stajania roli między potokami (ZK 313 s. 340); 1447 Trojan z Ch. przeciw Katarzynie ż. Bartka z Ch. o stertę żyta (ZK 313 s. 351); 1448-59 Maciej Bartola, Bartilicz z Ch. s. Bartila, h. Ostoja ; 1448-53 Piotr i Mikołaj z Ch. h. Gleszina, Gleszy [Larisza] (SP 7/2, 899, 1334); 1448 Jan z Ch. (ZK 13 s. 225); Maciej Bartila z Ch. naganiony przez Wawrzyńca z Będkowic dowodzi szlachectwo świadectwem świadków, m. in. br. po dziadku Mikołaja i Grzegorza z Ch. h. 2 księżyce i miecz, zaw. Przeginia (SP 7/2, 887; GK 10 s. 461).
1450 Jaszek Zdziech z Ch. (ZK 13 s. 357); Bartłomiej z Ch. (ZK 13 s. 357); Katarzyna ż. Więcława z Ch., c. Piotra z Modlnicy Wielkiej (ZK 13 s. 377); Bartłomiej z Ch. zastawia za 3 grz. Janowi z Ch. łąkę blisko rz. Przemszy i role w trzech miejscach w Ch. (ZK 314 s. 26); Elżbieta i jej mąż Trojan z Ch. sprzedają za 50 grz. Maciejowi ze Szczodrkowic jej cz. po ojcu i matce w Owczarach (ZK 13 s. 404); 1451 Stanisław s. Piotra z Ch. wyznacza ż. Annie c. Dziersława ze Szreniawy 40 grz. posagu i wiana na 1/2 dziedziny w Ch. (ZK 314 s. 36); Małgorzata ż. Wojciecha z Ch. (ZK 14 s. 47); Katarzyna ż. Więcława z Ch. c. Piotra z Modlnicy (ZK 14 s. 55, 60, 94);
1452 Mikołaj z Ch. dowodzi przez świadków szlachectwa, po ojcu zaw. Borissowe [Larisza], po matce zaw. Przeginia, a po dziadku Vanszikowe (SP 7/2, 973, 975-6); 1453 Wojciech i jego s. Mikołaj z Ch., Katarzyna wd. po Piotrze z Ch. (ZK 151 s. 205); 1454 Katarzyna z Radwanowic ż. Mikołaja z Ch. (ZK 14 s. 152); 1456 Agnieszka ż. Mikołaja z Ch., c. Bernarda z Dubia i Żar sprzedaje cz. w Żarach (ZK 14 s. 230); 1458 Trojan z Ch. ze stryjem Marcinem, poręczając za Mikołaja br. Trojana, zastawiają za 20 grz. Maciejowi ze Szczodrkowic komornikowi sędziego [Jana] Rokosza [z Koszyc w pow. pilzn.] całą cz. dziedziny w Ch. (ZK 15 s. 351); Maciej z Ch. zw. Barthilicz sprzedaje za 15 grz. krak. Wojciechowi zw. Wojtek z Ch. całą cz. dziedzictwa w Ch. (ZK 15 s. 381); 1459 Bartłomiej Drosd z Ch. (ZK 314 s. 85); Wojciech z Ch. ustępuje s. Mikołajowi całą cz. dziedziny w Ch., którą kupił u Macieja Barthilica, ponieważ pieniądze, za które ją kupił, należały do Agnieszki ż. Mikołaja (ZK 15 s. 28); Piotr Krzyszkowic z Ch. (ZK 314 s. 100); Stanisław s. Mikołaja z Ch. (ZK 314 s. 100); Wielisław z Ch. (ZK 314 s. 100).
1460 Maciej zw. Mathusek z Ch. sprzedaje za 20 grz. Mikołajowi s. Wyszka całą cz. dziedziny w Ch. zw. Mrukowska (ZK 314 s. 131); Nastka ż. Jana z Radwanowic, c. Jana z Ch. (ZK 15 s. 163); Jan Brzuchania z Ch. (ZK 314 s. 148); 1462 Maciej Makowski z Ch. (ZK 152 s. 59); 1463 Małgorzata wd. po Marcinie z Ch., c. Pietrzyka z Ch., zeznaje, że br. Wawrzyniec udzielił jej satysfakcji z dóbr po ojcu (ZK 17 s. 114); 1464 Dorota wd. po Michale z Cianowic obecnie ż. Mikołaja z Ch. sprzedaje za 15 grz. gr krak. Piotrowi z Poręby cz. w Radwanowicach (ZK 17 s. 216-7); taż ustępuje Piotrowi z Poręby cz. po matce w Radwanowicach (ZK 17 s. 216-7); Małgorzata z Będkowic ż. Wojciecha z Ch. (ZK 17 s. 264); Anna z Ch. ż. Zdziecha s. Piotra z Ch., c. Sędka z Młoszowej (ZK 17 s. 409); 1466 Jan z Ch. (ZK 16 s. 358); Więcław z Ch. (ZK 146 s. 697); 1467-72 Stanisław z Ch. h. Przeginia ― 2 księżyce z mieczem ; 1467 Piotr zw. Krzystek z Ch. mąż Elżbiety z Będkowic (ZK 17 s. 504); Małgorzata z Ch. (ZK 16 s. 423); 1468 Mikołaj z Radwanowic wyznacza ż. Jadwidze c. Szarleja z Dubia 20 grz. posagu i 100 grz. wiana na 1/2 dóbr w Ch. i w Radwanowicach (ZK 17 s. 517); 1469 Machną [druga] ż. Trojana z Ch. (ZK 17 s. 641).
1470-80 w Ch. szlachta h. Pilawa, Ostoja i Przeginia. Łany kmiece uprawiane przez dziedziców. Pleban ma tu karczmę, Karczmarz płaci mu 3 grz. i daje 2 garnce piwa pileckiego oraz kamień łoju, a także służy wg potrzeby, 2 zagrody, z których pobiera po wiard. czynszu i służby wg potrzeby; 3 łąki, las i młyn, z którego ma 3 grz. czynszu i 2 wieprze; 2 dobre sadzawki nad rz. Czartorią, gdzie łowi ryby na własne potrzeby, a ponadto może w ciągu trzech lat sprzedać ich za 15 grz.; ma pr. połowu ryb w 4 rzekach: Czartorii, Przemszy [Białej], Białej i Chechelcu (DLb. 2 s. 195-6); 1470 Grzegorz z Ch. (GK 19 s. 149); 1471 Jaszek Zdziech z Ch. (ZK 314 s. 276); Stanisław z Ch. wyznacza ż. Helenie 26 grz. posagu i wiana na 1/2 swych dóbr (ZK 18 s. 120); Helena ż. Stanisława z Ch. rezygnuje na rzecz Wojciecha ze Żbika z dziedzictwa po matce i babce tamże (ZK 18 s. 120); Jan Vasznychowicz z Ch. (ZK 314 s. 290); Stanisław z Ch. wyznacza ż. Helenie 60 grz. posagu i wiana na 1/2 swych dóbr (ZK 18 s. 120);
1475 Dorota ż. Mikołaja z Ch. (ZK 18 s. 214); 1481 Dorota i jej s. Grzegorz z Ch. i Tązowa (ZK 316 s. 32); 1494-9 Ch. wymieniane bez danych o poborze ); 1498 Anna z Będkowic i Radwanowic ż. Chwalęty Chechelskiego (AKH 9, 379); 1503 Piotr Konik z Radwanowic ustępuje bratankom Janowi i Kalikstowi ss. zm. Jana Radwanowskiego z cz. dóbr w Radwanowicach i Ch., które mu przypadły po tymże Janie (ZK 23 s. 152-3);
1506 Barbara ż. Stanisława z Ch. (ZK 23 s. 301); 1512 Małgorzata ż. zm. Wojciecha Ścibora z Ch. ustępuje jego bratankowi Janowi Bzowskiemu z Bzowa dziedzinę po mężu w Ch. (ZK 316 s. 337); 1518-22 Jan Brzuchania z Ch. ; 1518 Zofia Wierzbicka dz. Ch. i Wierzbicy, c. zm. Jakuba Jarnoltha z Ch. (ZK 26 s. 108); Jerzy Memnicki dz. Niegowonic i Ch. sprzedaje za 7 grz. szl. Wojciechowi zw. Mazur z Ch. zagrodę Rogalińską w Ch. (ZK 26 s. 21); 1519 tenże Jerzy sprzedaje za 25 grz. br. Janowi i Feliksowi Brzuchaniom z Ch. cz. dziedziny zw. Krzyszkowska w Ch. składającej się z 3 siedlisk (ZK 26 s. 121); Wojciech Mazur z Ch. (ZK 26 s. 206); Małgorzata z Ch. (ZK 26 s. 176); 1519, 1522 → Błędów; 1520 Małgorzata ż. Mik. Grządziela z Ch. (ZK 26 s. 247); 1521 Mik. Przolka z Ch. sprzedaje za 13 grz. i 1 fl. Tomaszowi zw. Jampyssek całą cz. zw. Wachowskie w Ch. (ZK 26 s. 385); 1522 Jan, Trojan, Grzegorz, Przybek, Małgorzata i Jan Brzuchania dz. Ch. (ZK 26 s. 489); 1524 Jan Chechelski (ZK 27 s. 14, 16); Katarzyna wd. po Pawle z Ch. (ZK 27 s. 14); 1525 rodzeństwo Jan, Trojan, Mikołaj, Florian i Elżbieta z Ch. sprzedają za 50 fl. Stan. Górskiemu [z Gór pow. wiśl.] podstar. krak. swoją cz. w Ch. (ZK 27 s. 218); Jan Chechelski z Ch. sprzedaje za 20 grz. Stan. Górskiemu całą cz. w Ch. zw. Kandorowska (ZK 27 s. 217); Piotr Borutha rajca olkuski ustępuje Stan. Górskiemu z dóbr w Ch., Błędowie i Grabowej, które miał w dzierżawie od Jerzego Memnickiego z Niegowonic (ZK 27 s. 216-7); Piotr Niesułowski z Niesułowic rezygnuje za 220 fl. na rzecz Stan. Górskiego podstar. krak. z zapisów, które ma na dobrach w Ch., Błędowie i Grabowej (ZK 27 s. 216); 1526 Stan. Górski h. Odrowąż zapisuje testamentem wszystkie swe dobra dziedz., m. in. Ch., kanclerzowi Krzysztofowi z Szydłowca [pow. rad.], a w wypadku wymarcia Szydłowieckich ― Sprowskim, w dalszej kolejności Iwanowskim lub innemu domowi Odrowążów, a gdyby tych brakło ― klasztorowi mog. Jeśli Górski wyzdrowieje do roku, testament będzie nieważny (AS 5, 143); 1529 młyn, 2 karczmy → p. 5; 1530 szlachta z Ch. nie posiada kmieci, płaci pobór ze swoich folwarków (RP k. 63).
6. 1408 Pełka z Ch. student Ak. Krak. (Ind. s. 244); 1414-5 Mikołaj s. Świętosława z Ch., student Ak. Krak. (Ind. s. 233); 1434 Aleksy s. Abrahama z Ch., student Ak. Krak. (Ind. s. 10); 1508 Jan z Ch. pleb. w Zwierzyńcu (Zwierz. s. 161); 1514 Stanisław Chechelski kustosz murów na zamku krak. (Wypisy 226).
7. Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego t. 1 pod red. F. Kiryka i R. Kołodziejczyka, W. 1978 wg ind. w t. 2; K. Potkański, Zagrodowa szlachta i włodycze rycerstwo, „RAUh”, 23 s. 212-3.
8. Kościół drewn. z pocz. XVI w. (prawdopodobnie z r. 1517), rozebrany ok. 1890, znany z rysunku (R. Brykowski, Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku, Wr. 1981).
FS
© 2010-2016 Instytut Historii Polskiej
Akademii Nauk” [14]
7. Rycerstwo piesze, przełom
wieków XIII i XIV (źródło: Internet, str.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Polish_Knights_1333-1434.PNG
Jak wynika z
powyższego wykazu (usunięto większość sygnatur tekstów
źródłowych – przypis mój), większość wymienionych tutaj
rycerzy, właścicieli dóbr Chechło, należała do szlachty bardzo
ubogiej, zwanej powszechnie „szlachtą zagrodową”, gdyż
posiadały takie rodziny jedynie „zagrodę” i ziemię, uprawianą
własnymi rękami.
Z informacji podanych w wymienionym źródle
(źródłach) można dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy,
dotyczących ich życia, poziomu posiadanego majątku, powiązań
majątkowych i rodzinnych oraz kontaktów z rycerskimi właścicielami
innych miejscowości. Bardzo często poświadczone tutaj są kontakty
z dziedzicami podobnych, przeważnie drobnoszlacheckich i niezbyt
odległych wsi, np.: Będkowic, Błędowa, Brzuchani, Bzowa,
Ciężkowic, Niegowonic, Parcz, Solcy, Turzyna, Wilkowic, Wojkowic i
innych wymienianych, ale też z mieszkańcami miast, jak np.: Będzin,
Olkusz, czy Szczekociny, a także z dysponentami dóbr kościelnych.
Szczególnie te ostatnie „kontakty” obfitowały często w
niezwykle ostre spory i zatargi natury majątkowej.
Rodzina (rodziny)
Chechelskich trzymała Chechło (a raczej
jego części) ponad pięć wieków, aż do schyłku I
Rzeczypospolitej. W wieku XVIII zasiedlało wieś od 219-440
osób, zamieszkujących w ok. 89 domach. [7] W wiekach
późniejszych (w czasach zaborów i po wyzwoleniu) dawne rodziny
szlachty zagrodowej, własnoręcznie uprawiające swoje grunty, pod
względem społecznym degradowały się często do klasy
włościańskiej, tym bardziej, że dawne stany już prawnie nie
funkcjonowały, a wiele tych rodzin nie było w stanie „wylegitymować
się ze swojego szlachectwa”.
Tak więc, od czasów XIV i XV wieków w historii wspominanego rodu
rycerskiego (rodów) wiele niestety się zmieniło. Rodzinny o tym
nazwisku są wymieniane w późniejszych herbarzach polskich jedynie
w oparciu o herbarze klasycznie średniowieczne), a to oznacza, że
wielu ich reprezentantów klejnot szlachecki utraciło i w wiekach
następnych, jako „ongiś herbu” - „zasiliło” szeregi
innych stanów. W wieku XVIII zamieszkiwali Chechelscy także w
Olkuszu, Niesułowicach i Płokach oraz niektórych dalszych
miejscowościach innych województw, np. łódzkim, śląskim i
świętokrzyskim. {Geneteka]
Przypisy i
Bibliografia:
[1].
M.
Z. Wojciechowscy, Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Dr. św.
Wojc., 1946 ( PPPJ )L.
[2]. Mały słownik kultury dawnych Słowian, pod red.
L. Leciejewicza, W.P.,
Warszawa 1972 ( MSKDS
)
[3]. J. Roszko, Kolebka Siemowita, Iskry, Warszawa 1980
[4]. T. Gajl, Herby szlacheckie Rzeczypospolitej
Obojga Narodów, POZKAL, Gdańsk 2003
( HSRON )
[5]. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i
innych krajów słowiańskich, pod red.
B. Chlebowskiego, F.
Sulimierskiego, W. Walewskiego i J. Krzywickiego,
nakł. Autorów, druk.
„Wiek”, Warszawa 1880 – 1902 ( SGKP ) oraz
[6]. S. Górzyński, J. Kochanowski, Herby szlachty
polskiej, Wyd. U. W. „Alfa”, Warszawa
1994 ( HSP)
[7]. F. Kiryk, R. Kołodziejczyk (red. - praca
zbiorowa), Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego,
dwa tomy, PWN, Warszawa,
Kraków 1978 ( DORO )
[8]. W. Staśkiewicz (red. - praca zbiorowa),
Społeczeństwo polskie od X do XX wieku,
Książ. i Wiedza,
Warszawa 1988 ( SP )
[9]. Słownik nazwisk współcześnie używanych w
Polsce, pod red. K. Rymuta, Inst. Jęz. Pol.,
P.A.N., wersja
internetowa (Rym.)
[10]. Polska – moja ojczyzna, Encyklopedia (...), pod
red. J. Marciszewskiego, W. P.,
Warszawa 1979 (PMO – E)
[11]. Derwich, M. Cetwiński, Herby, legendy, dawne
mity, Kr. Ag. Wyd. Wrocław
1989 ( HLDM )
Wikipedia – encyklopedia internetowa i inne źródła
internetowe, np. „Geneteka”
Uwaga:
Wolno kopiować i cytować pod warunkiem
podania źródła i autora
